Δελτίο Τύπου Δήμου Οινοφύτων

Η ρύπανση του Ασωπού ποταμού, των υπόγειων υδάτων και των εδαφών της περιοχής της Ανατολικής Αττικής και της Βοιωτίας με βιομηχανικά κυρίως υγρά απόβλητα συντελείται εδώ και 35 χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ξεκίνησε η εγκατάσταση βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων στην άτυπη βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων, χωρίς να υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές, μετατρέποντας τον ποταμό σε αγωγό παροχέτευσης των ανεπεξέργαστων αποβλήτων τους. Από το 1969 βρίσκεται σε ισχύ Διάταγμα που χαρακτηρίζει τον Ασωπό ποταμό ως «αγωγό παροχέτευσης επεξεργασμένων λυμάτων», το οποίο επικαιροποιήθηκε με την υπ' αριθ. 19649/1979 απόφαση «περί διαθέσεως υγρών βιομηχανικών αποβλήτων και λυμάτων στο Βόρειο και Νότιο Ευβοϊκό Κόλπο, καθώς και στους αντίστοιχους Κόλπους Μαλιακό και Πεταλίων» (ΦΕΚ 1136 Β' της 27.12.1979).
Η ρύπανση για την οποία κάναμε λόγο παραπάνω εντοπίζεται κυρίως στο Νομό Βοιωτίας, αφορά όμως και θίγει κυρίως περιοχές της Ανατολικής Αττικής. Περίπου 286 μεταποιητικές μονάδες λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή, οι περισσότερες των οποίων εντοπίζονται στις περιοχές Οινοφύτων και Σχηματαρίου. Σε αυτές συγκαταλέγονται, όπως διαπιστώθηκε από παλαιότερη μελέτη του ΕΜΠ, κλωστοϋφαντουργικές μονάδες, επιμεταλλωτήρια, βυρσοδεψεία, χημικές βιομηχανίες, μονάδες παραγωγής τροφίμων, βαφεία, μεταλλοβιομηχανίες κ.ά, που απορρίπτουν τα υγρά απόβλητά τους χωρίς επεξεργασία στον Ασωπό ποταμό ή στον υδροφόρο ορίζοντα με άμεση ή έμμεση απόρριψη.
Η μακροχρόνια λοιπόν ρύπανση της περιοχής έχει μολύνει τόσο τα επιφανειακά ύδατα όσο και τα υπόγεια από τα οποία υδρεύονται οι κάτοικοι των περιοχών της κοιλάδας του Ασωπού. Το τελευταίο χρονικό διάστημα εντοπίστηκαν συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων μεταξύ των οποίων συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου, το οποίο είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνο. Ενδεικτικά, βρέθηκε στο 3ο αντλιοστάσιο του Δήμου Οινοφύτων ολικό χρώμιο 53,8 mg/l, εξασθενές χρώμιο 51 mg/l και νιτρικά 76,5 mg/l. Στο 4ο αντλιοστάσιο Οινοφύτων βρέθηκε ολικό χρώμιο 54,9 mg/l και εξασθενές χρώμιο 47,9 mg/l. Στο δίκτυο Οινοφύτων βρέθηκε χρώμιο 50,3 mg/l, εξασθενές χρώμιο 47,9 mg/l και νιτρικά 66,9 mg/l. Η ρύπανση επεκτάθηκε και πέραν των Οινοφύτων, εντοπίστηκαν δε υψηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου στον Ωρωπό, στον Φάρο Αυλίδας, στην Τανάγρα και σε εννέα γεωτρήσεις στη Θήβα. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι η υδρογεωλογική λεκάνη η οποία οριοθετείται από τις περιοχές Αυλίδας, Τανάγρας, Σχηματαρίου, Οινοφύτων, Αυλώνα, Συκαμίνου και Ωρωπού, έχει ρυπανθεί σε τέτοιο σημείο ώστε οι κίνδυνοι για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία να είναι ορατοί και εξαιρετικά σημαντικοί.
Οι παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι συστηματικές και αδιάλειπτες, συνίστανται δε στην παράλειψη λήψης μέτρων: α) για την προστασία της πτηνοπανίδας της περιοχής,
β) για να εμποδιστεί ή να περιοριστεί η εισαγωγή στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα των επικινδύνων ουσιών,
γ) για τη διάθεση των τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων που παράγονται από μονάδες της ευρύτερης περιοχής του Ασωπού (τύποι και ποσότητες αποβλήτων, χώροι προσωρινής και οριστικής αποθήκευσης και μέθοδοι επεξεργασίας),
δ) για την ποιότητα του πόσιμου νερού, η οποία να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας και
ε) για την πρόληψη και την αποκατάσταση των υδάτων (επιφανειακών και υπόγειων) και των εδαφών που έχουν ρυπανθεί από τις απορρίψεις των τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων.
Τα παραπάνω έχουν τεκμηριωθεί με εκθέσεις επισήμων φορέων (Ένωση Ελλήνων Χημικών, ΙΓΜΕ, Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Αθηνών). Το τελευταίο διάστημα δύο γεγονότα ήρθαν να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του εντεινόμενου προβλήματος της ρύπανσης και την απουσία δράσης των αρμόδιων εθνικών αρχών για την αντιμετώπισή του. Αναφερόμαστε συγκεκριμένα στην έκθεση του ΤΕΕ (Ιούλιος 2009) το πρόβλημα του Ασωπού ποταμού και οι προτάσεις για την αντιμετώπισή του και στην απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (10/9/2009) με την οποία καταδικάστηκε η χώρα μας για την έλλειψη σχεδιασμού και διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων.
Κατόπιν όλων αυτών ο Δήμος Οινοφύτων κατέθεσε αναφορά-καταγγελία προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας εκ μέρους της Ελλάδας. Συγκεκριμένα καταγγείλαμε ότι α) η Ελληνική Δημοκρατία δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων παραβιάζοντας με αυτόν τον τρόπο την σχετική κοινοτική νομοθεσία (οδηγία 2006/11/ΕΚ, οδηγία 80/68/ΕΟΚ, οδηγία 2000/60/ΕΚ). β) Δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για την ασφαλή διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων (οδηγία 91/689/ΕΟΚ, οδηγία 2006/12/ΕΚ). γ) Δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο των εκπομπών ρύπων στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος (οδηγία 2008/1/ΕΚ).
Με το από 29-3-2010 έγγραφό του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μας γνωστοποίησε ότι εξέτασε την αναφορά μας και τη θεωρεί παραδεκτή. Παράλληλα μας τονίζει ότι θα ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διεξάγει έρευνα για τα καταγγελλόμενα και θα συνεχίσει την εξέταση της αναφοράς μας. Να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απάντησε αρνητικά σε αντίστοιχη καταγγελία που της κοινοποιήσαμε.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η παραπάνω απόφαση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στον αγώνα μας για την προστασία της υγείας των κατοίκων και του περιβάλλοντος της περιοχής μας. Θα είμαστε λοιπόν σε διαρκή επαφή με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι να βρεθεί λύση στο πρόβλημα.
Παράλληλα, στις 14-1-2010 καταθέσαμε στο ΥΠΕΚΑ προσφυγή-αίτηση για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος σύμφωνα με την οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη. Στην παραπάνω αίτηση περιλαμβάνονται προτάσεις για λήψη μέτρων οι οποίες είναι ουσιαστικές, συνολικές και απαντούν στο πρόβλημα με τρόπο αποτελεσματικό και πλήρη. Μεταξύ των άλλων προτείναμε:
α) Μέτρα πρόληψης
Τέτοια μέτρα -εντελώς ενδεικτικά- είναι:
-Άμεση θεσμοθέτηση Μητρώου των δραστηριοποιούμενων στην περιοχή επιχειρήσεων.
- Θέσπιση κανονιστικής διάταξης με την οποία θα είναι υποχρεωμένες όλες οι επιχειρήσεις της περιοχής να ακολουθήσουν εξ υπαρχής την πλήρη διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έτσι, ώστε να λαμβάνονται υπόψη -μεταξύ των άλλων- η σωρευτική δράση των επιπτώσεων στο νερό, στο έδαφος και στον αέρα.
- Έλεγχος για το κατά πόσο εφαρμόζονται οι Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές από τις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της ρύπανσης. Ο έλεγχος να ανατεθεί στο ΤΕΕ.
- Παντελής απαγόρευση οποιασδήποτε ανεξέλεγκτης διάθεσης υγρών ή άλλων αποβλήτων στο έδαφος, στο υπέδαφος και στον Ασωπό ποταμό. Θέσπιση διάταξης με την οποία η παραβίαση της απαγόρευσης θα επιφέρει τη σφράγιση των εγκαταστάσεων της επιχείρησης.
- Εντός ενός έτους ολοκλήρωση της διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων σύμφωνα με την ΚΥΑ ΗΠ 13588/725/06. Κατά το μεσοδιάστημα, η συλλογή, μεταφορά και τελική διάθεση των επικινδύνων αποβλήτων θα διενεργείται από εταιρίες που κατέχουν νόμιμη άδεια.
-Άμεση κατάρτιση Προγράμματος Μέτρων σύμφωνα με το άρθρο 12 ΠΔ 51/07 για τα νερά, μεταξύ των οποίων θα περιλαμβάνονται μέτρα για σημειακές πηγές απορρίψεων, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση.
-Άμεσος καθορισμός με Προεδρικό Διάταγμα της παρόχθιας ζώνης του Ασωπού και των ζωνών στις οποίες θα επιτρέπεται η εγκατάσταση επιχειρήσεων στα πρότυπα του Κηφισού ποταμού.
-Θέσπιση Φορέα Διαχείρισης Ασωπού ποταμού και της παρασώπιας περιοχής με ευρείες αρμοδιότητες παρεμβάσεων και ελέγχου των δραστηριοτήτων.

β) Μέτρα αποκατάστασης
7. Με βάση τα πραγματολογικά δεδομένα και το αναφερόμενο παραπάνω θεσμικό πλαίσιο, τέτοια μέτρα -εντελώς ενδεικτικά- είναι:
για την αποκατάσταση της ρύπανσης του εδάφους -Δημιουργία μηχανισμού χρηματοδότησης της αποκατάστασης της ρύπανσης της περιοχής (εδάφους και νερών).
-Επιστημονική αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία των κατοίκων της περιοχής από το ρυπασμένο έδαφος σύμφωνα με αναγνωρισμένη και κοινά αποδεκτή μεθοδολογία.
-Με βάση τα πορίσματα της παραπάνω αξιολόγησης να ληφθούν μέτρα με τα οποία θα εξασφαλίζεται ότι οι συγκεκριμένοι ρύποι απομακρύνονται, ελέγχονται, περιορίζονται ή μειώνονται έτσι ώστε να μην δημιουργεί πλέον σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Η επιλογή των μέτρων (απομάκρυνση, έλεγχος, περιορισμός ή μείωση) θα είναι σε συνάρτηση με τα πορίσματα της αξιολόγησης και των τεχνικών-επιστημονικών δυνατοτήτων χωρίς υπολογισμό κόστους.
-Καθορισμός διαδικασιών συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία αποκατάστασης σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/35/ΕΚ για τη συμμετοχή του κοινού και προσδιορισμός των ιδιοκτησιών της περιοχής.
Για την αποκατάσταση της ζημίας των υδάτων
-Επιστημονική αξιολόγηση της ζημίας των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της περιοχής.
-Λήψη μέτρων «πρωτογενούς αποκατάστασης» ώστε να επανέλθει η οικολογική κατάσταση των υδάτων στην αρχική τους κατάσταση.
-Λήψη μέτρων «συμπληρωματικής αποκατάστασης» στην περίπτωση αδυναμίας επαναφοράς της οικολογικής κατάστασης των υδάτων στην αρχική τους κατάσταση. Τα μέτρα αυτά πρέπει να αποσκοπούν στην παροχή πόρων ή/και υπηρεσιών παρεμφερούς επιπέδου με εκείνους που θα παρείχοντο εάν η περιοχή μας που υπέστη τη βλάβη είχε επανέλθει στην αρχική της κατάσταση.
-Λήψη μέτρων «αντισταθμιστικής αποκατάστασης» για την αντιμετώπιση των προσωρινών απωλειών. Οι τελευταίες λαμβάνουν χώρα στο μεσοδιάστημα μεταξύ του χρόνου επέλευσης της ζημίας και του χρόνου της αποκατάστασης. Τα μέτρα αυτά εκτελούνται παράλληλα με τα ως άνω μέτρα πρωτογενούς ή/και συμπληρωματικής αποκατάστασης.
-Αξιολόγηση των επιλογών αποκατάστασης με βάση τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και σύμφωνα με τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙ. 1.3.1. της οδηγίας 2004/35/ΕΚ.
-Καθορισμός διαδικασιών συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία αποκατάστασης σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/35/ΕΚ για τη συμμετοχή του κοινού και προσδιορισμός των ιδιοκτησιών της περιοχής.
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, τρεις μήνες δηλαδή από την υποβολή της προσφυγής μας το ΥΠΕΚΑ δεν έκανε απολύτως τίποτε, επικαλούμενο μεταξύ των άλλων έλλειψη προσωπικού και πόρων. Κατόπιν αυτού προσφύγαμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας καταθέτοντας αίτηση ακυρώσεως για την παράνομη παράλειψη των ενεργειών που όφειλε να κάνει το ΥΠΕΚΑ.
Οι παραπάνω ενέργειες εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο κλιμάκωσης της δράσης μας μέχρι να δοθεί οριστική λύση στο πρόβλημα. Οι κάτοικοι της περιοχής μας είναι πολίτες με όλα τα δικαιώματα μέσα στα οποία περίοπτη θέση καταλαμβάνει το δικαίωμα της προστασίας του περιβάλλοντος και της ζωής του ανθρώπου. Δηλώνουμε ότι αυτό το δικαίωμα θα το υπερασπιστούμε με όλα τα νόμιμα μέσα ώστε να υποχρεώσουμε τις αρμόδιες αρχές να αναλάβουν τις ευθύνες τους που τις έχουν αποποιηθεί εδώ και δεκαετίες.

ΟΙΝΟΦΥΤΑ 19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010