Ιστορικά στοιχεία Αγίου Θωμά

Προέλευση Ονομασίας

Πίσω στον χρόνο έχει παρατηρηθεί ανθρώπινη δραστηριότητα στην εδαφική περιφέρεια που εδράζεται σήμερα ο Άγιος Θωμάς. Ονομασίες όπως Γκίνοσι, γκίνος, Μαυρομάτι, Κελμεντί, Λιάτανη πιθανολογείται ότι φιλοξένησαν πληθυσμούς

Λιάτανη(η πρότερη ονομασία του οικισμού): Χωρίς να είναι τεκμηριωμένο, λέγεται ότι ο πρώτος κάτοικος της περιοχής ήταν κάποιος Λιάττης μεγαλοτσιφλικάς. Η περιοχή αυτή βρίσκεται λίγο πιο πάνω από τον σημερινό οικισμό και ονομαζόταν :'παλιοκαντούντι' στα αρβανίτικα. Κατούνες ή κατούντ νοούνται τόποι περιοδικής κατασκήνωσης των αρβανιτών για εργασία σε μεγάλες ιδιοκτησίες. Μετά την οθωμανική κατάκτηση το αρβανίτικο κατούντ έλαβε μόνιμο χαρακτήρα και παρουσιάζεται ως τοπωνύμιο με όνομα από τον αρχηγό της αρβανίτικης φάρας(σπόρος - γέννος). Εκεί στηρίζεται και η ανθρωπονυμική εκδοχή του ονόματος: τσιφλίκι του Λιατάνη.
O καθηγητής Χ. Συμεωνίδης υποστηρίζει πως το τοπωνύμιο Λιάτανη προέρχεται από το αλβανικό *Latane ή το αρβανίτικο *Ljatane, που σημαίνουν «γενιά ή φάρα τού Λιάτα», που ανάγεται στο αρβανίτικο επώνυμο Λιάτας (< αλβ. late «μαχαίρι - χασαπομάχαιρο») Πηγή: Ετυμολογικό λεξικό των νεοελληνικών οικωνυμίων . Λευκωσία: Κέντρο Μελετών Ι.Μ. Κύκκου, 2010
Μια 2η εκδοχή υποστηρίζει ότι προέρχεται από την έκφραση 'Λιαϊτα νι' (έφαγα έναν) που έλεγαν το 1821 όσοι πολεμούσαν και κατόρθωναν να εξοντώσουν έναν Τούρκο.
Επί Τουρκοκρατίας όπου αρβανιτάδες, Λιάπηδες κατέλαβαν την περιοχή, το χωριό πήρε νέο όνομα, Λιάτανη
(Λιάπηδες, - Λιάπανη - Λιάτανη)
Το όνομα Μαυρομάτι, επικαλείται ο γεροντότερος του χωριού το 1968, Γεώργιος Σύρμας, 90 ετών, στην καταγραφή της Φιλολόγου Ευτυχίας Σύρμα. Τούτο ίσως αληθεύει από το γεγονός ότι το χωριό είναι πνιγμένο στις ελιές.
Πηγή: Λαογραφική Συλλογή Πανεπιστημίου Αθηνών
To όνομα Μαυρομάτι αναφέρεται και στο βιβλίο του Συνταγματάρχη William Martin Leake: Travels in Northern Greece, κατά την περιήγησή του στη περιοχή το 1806.
Όμοια ο έπαρχος Θηβών Ν. Καρόρης στην αναφορά του: 'Έκθεσις περιστατική, αφορώσα το κατά μήνα Απρίλιον των 1830', σχετικά με τη διαμάχη με τους τούρκους για τα κτήματα, στις 19 Ιουνίου 1833, καταγράφει το όνομα Λιάτανι ή Μαυρομάτι, χωριό της Λειβαδιάς.(Η Λιάτανη τότε υπαγόταν στη δικαιοδοσία της επαρχίας Λειβαδιάς).
Πηγή: Ανέκδοτα έγγραφα αφορώντα εις την οριστικήν απελευθέρωσιν της Ανατολικής χέρσου Ελλάδος. Ηλία Παπαθανασόπουλου.

Η περιοχή στην π.Χ. εποχή

Η κυρίαρχη πόλη της περιοχής στους αρχαίους χρόνους θεωρείται η Τανάγρα γύρω από την οποία αναπτύχθηκε η τετράπολη. Ένα δίκτυο τεσσάρων οικισμών : Φαρές, Μυκαλησσός, Άρμα και Ελέωνας. Για τον Ελέωνα σήμερα αρκετοί θεωρούν ότι η περιοχή ευρίσκεται στη Θήβα και συγκεκριμένα στο Δημοτικό Διαμέρισμα Ελεώνα. Αυτό αμφισβητείται γιατί αν ήταν Ελεώνας και παραγόταν από τη λέξη έλος, όπως πολλοί πιστεύουν σήμερα, θα έπαιρνε δασεία. αλλά και ο Παυσανίας, ο οποίος πέρασε από εκεί, καθώς πήγαινε στη Τανάγρα και τη Χαλκίδα, θα αναφερόταν στον Ελεώνα όπως κάνει στη περίπτωση της Τευμησσού, του Γλίσαντα, του Άρματος και της Μυκαλησσού, δηλαδή στη περίπτωση όλων των πόλεων που βρισκόταν στο δρόμο που ακολούθησε. Τούτο οδηγεί στη μη ύπαρξη Ελεώνα, αλλά Ελέωνα, ο οποίος βρισκόταν στα νότια της Τανάγρας, ανάμεσα σ' αυτήν, στη Λιάτανη και το Κλειδί, εκεί όπου βρίσκονται τα ερείπιά του στη θέση Καστρί.
Για τον Ελέωνα κάνει λόγο ο Πλούταρχος: Πόθεν εν τη Βοιωτία περί τον Ελέωνα ποταμός Σκάμανδρος ωνομάσθη; Και λέει μετά απαντώντας ο ίδιος: Διήμαχος ο Ελέωνος υιός, εταίρος ων Ηρακλέους, μετέσχε της επί Τροίαν στρατείας.
Ο Διήμαχος σκοτώθηκε στη μάχη. Με τον θάνατό του, η ερωμένη του Γλαυκία, κόρη του Σκάμανδρου, η οποία είχε μείνει έγκυος από τη σχέση της με τον Δηίμαχο, κινδύνευσε να χαθεί. Από λύπη και για να μη χαθεί το γένος του Δηίμαχου, ο Ηρακλής την πήρε στα πλοία του, όπου εκείνη γέννησε γιο. Όταν έφθασαν στη Βοιωτία την παρέδωσε στον Ελέωνα. Το παιδί ονομάστηκε Σκάμανδρος και έγινε βασιλιάς της χώρας. Από αυτόν μετονομάστηκε το παρακείμενο ποτάμι από Ίναχος σε Σκάμανδρο , ενώ το κοντινό του ρέμα πήρε το όνομα της Γλαυκίας και η γειτονική κρήνη ονομάστηκε Ακίδουσα από τη σύζυγό του.(Πλούταρχος. Αίτια Ελληνικά, Στέφανος 301).
Ο Σκάμανδρος φαίνεται να είναι ο χείμαρρος ανάμεσα στη Λιάτανη(Αγιος Θωμάς) και το Κλειδί, ο οποίος οδηγεί στον Ασωπό τα νερά που κατεβαίνουν από τα γύρω βουνά (Μπιθσιάκουλη), ενώ Γλαυκία το ρέμα κοντά στο Καστρί και Ακίδουσα η γειτονική πηγή του.

Τμήμα επιτύμβιας στήλης, τέλος 5ου αιώνα π.Χ. Λιάτανη
Η νεκρή καθιστή σε κομψό θρόνο, φορά χιτώνα και ιμάτιο με περίτεχνες πτυχές. Το αριστερό της πόδι, που φέρει σανδάλι, τραβιέται με χάρη προς τα πίσω και μόλις αγγίζει το έδαφος. Από τη νεαρή γυναίκα που στέκεται απέναντι της διατηρείται μόνο τμήμα των ποδιών από τα γόνατα και κάτω, που διαγράφονται καθαρά μέσα από το λεπτό χιτώνα. Αττικό έργο.
(Πηγή Φωτογραφίας: 2steps)

Κορμός Δαιδαλικού Αγάλματος, Β΄μισό 6ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε στην εδαφική περιφέρεια της Λιάτανης
(Παρέχεται από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων)

12ος αιώνας μ.Χ.

Τον 12ο αιώνα εκλέγεται στον μητροπολιτικό θρόνο των Θηβών ο Ιωάννης Καλοκτένης από την Κωνσταντινούπολη. Άνθρωπος ευσεβής και δραστήριος. Υπηρέτησε το λαό με σύνεση. Εκτός από τα έργα που προωθησε στην πόλη των Θηβών, έργα δικά του θεωρούνται και αρκετά γεφύρια του Ασωπού, όπως αυτό που είναι γνωστό ως γέφυρα του μητροπολίτη, αλλά και αυτό που υπήρχε στη πεδιάδα της αρχαίας Τανάγρας και απέναντι από το εξωκλήσι του Αγίου Θωμά. Κατά άλλους η κατασκευή του ανάγεται στην τουρκοκρατία και συγκεκριμένα το 1750. Το τρίτοξο αυτό γεφύρι καλύφθηκεε στη δεκαετία του 80, από νεότερη κατασκευή. Τμήμα του γεφυριού αυτού απεικονίζεται στη παρακάτω φωτογραφία του 1951.

Βυζαντινοί χρόνοι - Φραγγοκρατία - Οθωμανική Περίοδος

Στην ευρύτερη περιοχή της Τανάγρας παρατηρείται σημαντικός αριθμός οικισμών και χρήση γης την εποχή αυτή. 3 χλμ. νοτιανατολικά του σημερινού χωριού εντοπίζεται οικισμός με την ονομασία Γκινοσάτι(σημερινή περιοχή Γκίνοσι). Ο οικισμός αναφέρεται σε οθωμανικά κιτάπια. Στην ακμή του, περί το 1506, είχε περίπου 35 οικογένειες.
Πηγή: The Rise and Decline of Turkish Boeotia, 15th-19th Century. Kiel Machiel. 1997.

Γκίνοσάτι στον Άγιο Θωμά Τανάγρας

O Αθνανάσιος Βιώνης στο πόνημά του: Η αρχαιολογία των Οθωμανικών χωριών στη Κεντρική Ελλάδα Μεταμεσαιωνική Βοιωτία: Κεραμεική, Κατοικία και καθημερινή ζωή. καταγράφει μεταξύ άλλων:
Το Γκινοσάτι ή Κήπος / Κίνος Μπάλα (Guinosati or Kipos/Kinos Bala) αναγράφεται στα φορολογικά στοιχεία των ετών 1466, 1506, 1521, 1540, 1570, 1646.
Το εγκαταλελειμμένο αγρόκτημα Γκινοσάτι αναγνωρίζεται ως κατεστραμμένους οικισμός Γκίνοσι στον χάρτη της Ελλάδος 1852 και ο οικισμός Κήπος ή Κήπος Μπάλα στις Οθωμανικές απογραφές
Το αγρόκτημα Γκινοσάτι
Το Γκινοσάτι , 6,5 χλμ νοτιοανατολικά της Τανάγρας ανακαλύφθηκε το 2002 και ερευνήθηκε το 2003 από το πρόγραμμα Αρχαίες Πόλεις της Βοιωτίας. Ο οικισμός καταγράφεται ως αλβανική κατούνα katun στα οθωμανικά φορολογικά κιτάπια από το 1466-1570 και το 1646. όπου έχει συρρικνωθεί σε τρία νοικοκυριά (15-20 άτομα). Εκτιμάται ότι ο μέγιστος πληθυσμός του ανήλθε στους 160 - 180 κατοίκους σε 34 νοικοκυριά.
Η τοποθεσία έχει μια ελαφριά κλίση σε μια υψίπεδη εύφορη κοιλάδα που περιβάλλεται από ήπιες κορυφές που χρησιμοποιούνται ως βοσκοτόπια και για σπορά σιτηρών. Η εκτιμώμενη έκταση υπολογίζεται σε 30 στρέμματα. Αναγνωρίστηκαν και καταγράφηκαν απομεινάρια 7 μακρόστενων κατοικιών, ενώ συγκέντρωση χαλικιών σε διάφορες θέσεις που ίσως ανήκουν σε σε 12 κατοικήσιμες οικείες, πιθανόν αντιπροσωπεύουν την τελευταία κατοίκηση του οικισμού.
Ναός δεν αναγνωρίσθηκε ανάμεσα στις κατεστραμμένες κατασκευές, αλλά υποδείχτηκε από τους κατοίκους της Λιάτανης 40 μ βόρεια, βορειοδυτικά του οικισμού. Τα απομεινάρια των οικιών ακολουθούν τη κλίση σε ευθυγράμμιση βορειοανατολικά - νοτιοδυτικά. Οι διαστάσεις των κατοικιών, 50 τ.μ.(5- 6 μ Χ 9=10 μ.) περίπου είναι μικρές συγκρινόμενες με άλλα τσιφλίκια της οθωμανικής περιόδου στην Κεντρική Ελλάδα. Δεν διαθέτουν εσωτερικά χωρίσματα, εκτός από ένα (Νο 7), όπου χωρίζεται με πέτρινο τοίχο δημιουργώντας δωμάτιο 19 τ.μ. (από 47,5 συνολικά), ενώ η πρόσβαση στον προθάλαμο γίνεται εσωτερικά της κατασκευής. Πιθανώς πρόκειται για στάβλο. Δεν έχει διασωθεί καμία είσοδος, πλην του Νο 7 το κατώφλι,

Όμοια στη περιοχή του Αγίου Δημητρίου όπου και το ομώνυμο εξωκλήσι με πινακίδα ανακαίνισης το 1856, φαίνεται από μελέτη κεραμικής επιφανείας, ότι υπήρχε οικισμός έκτασης περίπου 2.5 εκταρίων τους μεσοβυζαντινούς χρόνους και την πρώιμη Φραγκοκρατία. Ο ναός πιθανόν να είναι κτισμένος σε θεμέλια μεσοβυζαντινής εκκλησίας. Στην θέση αυτή ανακαλύφθηκε νόμισμα του Λέοντος ΣΤ' του σοφού(886 - 912 μ.Χ.).

Η Λιάτανη στην Τουρκοκρατία

Επί Τουρκοκρατίας, όπως όλα τα ελληνικά χωριά, έτσι και η Λιάτανη πολέμησε κατά του κατακτητού, στο πλευρό του καπετάνιου Αθανασίου Σκουρτανιώτου. Ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης γεννήθηκε στα Σκούρτα(Δερβενοχώρια) το 1793. Τα Δερβενοχώρια είχαν μικρή αυτονομία και διατηρούσαν μικρό σώμα μαχίμων ανδρών με αρχηγό τον Α. Σκουρτανιώτη κατά το διάστημα του ξεσηκωμού των Ραγιάδων. Πολλές φορές νίκησε τους Τούρκους της περιοχής. Το όνομά του ήταν ο φόβος των Τουρκαλάδων. Το αληθινό του επώνυμο ήταν Γάτσης και πασίγνωστος ως Καπετάν Θανάσης. Στο πλευρό του πολέμησαν και οι παρακάτω Λιαταναίοι:

Ιωάννης Κιόκες ή Κιόκιος (1803-1858), αξιωματικός του Σκουρτανιώτου τιμώμενος από την πατρίδα με το παράσημο του αγώνος και του σταυρού του Σωτήρος. Συμμετείχε τον Νοέμβριο του 1826, στις περιφερειακές συγκρούσεις, στη μάχη της Αράχωβας, υπό τον Αρχιστράτηγο Γεώργιο Καραισκάκη. Πέθανε στη Λιάτανη με το βαθμό ανωτέρου αξιωματικού της φάλαγγας. Με το βασιλικό διάταγμα της 20ης Μαίου 1838 του χορηγήθηκε ο βαθμός του Ανθυπολοχαγού ως ανταμοιβή για τον αγώνα του υπέρ της ανεξαρτησίας και για τη προσφορά του κατά τη διάρκεια συμπλοκής και σύλληψης ληστοσυμμορίας στο Αρκουδοπούρνι Φθιώτιδας. Στην εξέταση των φακέλων των Αγωνιστών της Βοιωτίας αναφέρεται από τον Παναγιώτη Καρλή από τη Δαύλεια ότι διοικούσε λόχο το έτος 1836 υπό τον Β. Μαυροβουνιώτη και Γιάννη Κλίμακα. Επίσης ο Κώτσιος Μιχ. Μπαρμπας από το Σχηματάρι (Χλεμποτσάρι 24 Μαρτίου 1865) αναφέρει ότι τότε ο Γιάννης Κιόκιες έφερε τον βαθμό του ταγματάρχη της Φάλαγγας. Ο Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, στην επιμέλεια του έργου: Ημερολόγιον, εξ αγνώστου και το πρώτον νυν εκδιδομένου χειρογράφου του Νικολάου Κασομούλη καταγράφει τις παραπάνω ημερομηνίες γέννησης και θανάτου, καθώς και ότι μετά την επανάσταση, κατετάχθη στον τακτικό στρατό, όπου προήχθη μέχρι το βαθμό του ταγματάρχου.

Σε επιστολή του Κλήμακα προς τον Μαυροβουνιώτη στις 19 Ιουνίου 1844 (δημοσιεύεται πιο κάτω στο χρονολόγιο) μαθαίνουμε πως προσβλήθηκε από κακοήθη πυρετό και έχει περριέλθει σε δύσκολη κατάσταση η υγεία του.

παρακάτω απεικονίζεται το σπαθί του καπετάνιου με αξιόλογα αραβουργήματα. Πιθανόν να προέρχεται από λαφυραγώγηση. Ευγενική χορηγία:Αθανασίου Λουκά Γεωργιάδου



Ιωάννης Κουμπίτσας, ξακουστός για την φρόνηση και γενναιότητα του. Κατά τη στάση του Τζαμάλα Παπακώστα το 1848, υπηρετούσε υπό τις διαταγές του Γαρδικιώτη. Σκοτώθηκε στο Παλαιόκαστρο Φθιώτιδας σε σύγκρουση ανάμεσα σε κυβερνητικά στρατεύματα και στασιαστές. Δεν αναγράφεται στα μητρώα αγωνιστών του 1821.
Περιγραφή της Μάχης στο Παλαιόκαστρο Φθιώτιδας από την εφημερίδα ΑΙΩΝ

Γάτσης Δημήτριος (Σκουρτανιώτης). Αδερφός του καπετάνιου. Πέθανε άτεκνος στη Λιάτανη, αφού είχε χάσει το ένα του μάτι κατά τον αγώνα.
Πηγή: Τσεβάς. Ιστορία Θηβών και Βοιωτίας

Αθανασίου Σπύρος Αγωνιστής του 1821. (Αριθμός Μητρώου: 9256). Συμμετείχε από την αρχή του αγώνα στη Χιλιαρχία του Κώστα Χορμόβα, Πεντακοσιαρχία Δήμου Λιούλια. Για τις υπηρεσίες του στον αγώνα του απονεμήθηκε το 'Σιδηρούν Βραβείον του Αγώνος'. Με το θάνατό του άφησε πίσω τη γυναίκα του Παναγιώτα και έναν γιο, τον Γιώργη. Η εξετασική επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση Συζύγου και τέκνου 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας Παπαϊωάννου 1865

Βουγέσης Αναγνώστης (Αριθμός Μητρώου: 8927 - Αριθμός Νέου Μητρώου: 3186) Αγωνιστής του 1821. Πολέμησε στο πλευρό του Αθανασίου Σκουρτανιώτου, του Γεωργίου Σκουρτανιώτου και Βασίλη(Βάσου) Μαυροβουνιώτη. Σε έγγραφο της Γραμματείας Στρατιωτικού (1.11.1831) και του Δημάρχου Τανάγρας (11.6.1865) αναφέρεται ότι κατείχε τον βαθμό του Ταξιαρχικού Εικοσιπένταρχου. Επίσης αναφέρεται πως κατείχε διπλωμα του Όθωνα που του απονέμει το 'Σιδηρούν Παράσημο' για τους αγώνες του. Η επί του αγώνα εξεταστική επιτροπή τον κατέταξε στη 1η σειρά Υπαξιωματικών. Παιδιά του ήταν οι Γιάννος, Τάσης και Κωνσταντίνος.
-Αίτηση των τέκνων του 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας Παπαϊωάννου 1865

Γεωργίου Λάμπρος (Αριθμός Μητρώου: 8878 ) Πολέμησε από την αρχή του αγώνα στον Ανηφορίτη υπό τον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη. Στο Διακόφτι, στο Τρίκερι και στην Κάρυστο υπό τον Ν. Κριεζώτη. Στην Αράχωβα υπό τον Καραισκάκη, στο Χαιδάρι και Καματερό και στου Φιλοπάππου υπό τον Β. Μαυροβουνιώτη. Στον Πειραιά υπό τον Μακρυγιάννη, στους τρεις πύργους υπό τον Γεώργιο Σκουρτανιώτη. Στο Στεβενίκο και στην Αλαμάνα υπό τον Χιλίαρχο Ευμορφόπουλο. Μετά την διάλυση των χιλιαρχιών κατατάχθηκε στο τάγμα του Γιάννη Μπαιρακτάρη. Του απονεμήθηκε το Σιδηρούν Αριστείον και το 1848 απολύθηκε από την Οροφυλακή Χαλκίδος, όπου υπηρετούσε. Με τη γυναίκα του Βασιλική απέκτησαν έναν γυιό, ονόματι Αναστάσης. Η εξεταστική επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
Σημείωση: Ο Λάμπρος Γεωργίου καταγράφεται ως λιαταναίος, καίτοι κάτοικος Σχηματαρίου, διότι όπως φαίνεται στην αίτησή του δηλώνει ότι γεννήθηκε στη λιάτανη.


Γκιολέκας Θεόδωρος (Αριθμός Μητρώου: 9008). Γκοστέκος ή Γκιοστέκος ή Γιοσδέκος. Αγωνιστής του 1821. Υπηρέτησε τη πατρίδα καθ'όλη τη διάρκεια του αγώνα. Ήταν γραμμένος στα μητρώα της Χιλιαρχίας του Βασίλη Μαυροβουνιώτη και πεντακοσιαρχίας Τριαντάφυλλου Τζουρά. Τα παραπάνω μητρώα επικαλέστηκαν η γυναίκα του Ασήμω και τα παιδιά του Γιάννης, 35 ετών και Θεόδωρος, 30 ετών, προκειμένου να αποζημειωθούν. Η εξεταστική επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση συζύγου & τέκνων του 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας Παπαϊωάννου 1865

Ιωάννου Αντώνιος (Αριθμός Μητρώου: 3198). Υπηρέτησε σε όλο το διάστημα του αγώνα την πατρίδα στρατιωτικώς. Τελευταία κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία του Βάσου Μαυροβουνιώτη, πεντακοσιαρχία Γιάννη Κλίμακα, εκαντοταρχία Στάμου Μαυροδήμου. Σε αίτησή του δηλώνει ότι είναι γραμμένος στα μητρώα της παραπάνω χιλιαρχίας. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση του ιδίου το 1865

Κατερίνης Θεόδωρος (Αριθμός Μητρώου: 2878). Από τις αρχές του αγώνα πήρε μέρος στις παρακάτω μάχες: Υπό τον Νίκο Κριεζώτη στο Αλιβέρι, υπό τον Εκατόνταρχο Δημήτρη Σιπούλια στο Χαιδάρι, Πειραιά. Με τον Ιωάννη Κλίμακα στο Καματερό και Στεβενίκο. Με τον Βάσο Μαυροβουνιώτη στο Μαρτίνο. Στην εκστρατεία της Κρήτης με τον Χατζημιχάλη. Τιμήθηκε με το 'Σιδηρούν Σταυρό του Αγώνα'. Τα παραπάνω πιστοποιούν οι Γιάννης Κλίμακας, Χατζηχρήστος, Σπύρος Μήλιος. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση του ιδίου το 1865 | -Πιστοποιητικό οπλαρχηγών & Δημάρχου Αθηνών Ζαχαρίτσα 1865

Κοκόσης Μήτρος (Αριθμός Μητρώου: 3202) Ο Μήτρος υπηρέτησε τη πατρίδα σε όλο το διάστημα του αγώνα. Μαζί του πολέμησαν ο πατέρας του και ο αδερφός του, οι οποίοι σκοτώθηκαν, ο μεν πατέρας του στη μάχη του Μαυροματίου Θηβών μαζί με τον Θανάση Σκουρτανιώτη, ο δε αδερφός του στην εκστρατεία της Κρήτης. Τελευταία διετέλεσε στη Χιλιαρχία του Βάσου Μαυροβουνιώτη, Πεντακοσιαρχία Γιάννη Κλίμακα, Εκαντοταρχία Μήτρου Στάμου Θηβαίου. Μετά τη διάλυση των χιλιαρχιών υπηρέτησε στο τάγμα του Γιάννη Μπαιρακτάρη, Λόχο Δ. Σιπούλια υπό τον Γ. Σκουρτανιώτη. Στην αίτησή του επικαλείται τα Μητρώα των άνω Χιλιαρχιών και του Τάγματος. Η επιτροπή των κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση του ιδίου το 1865

Κοτζάνης Σπύρος (Αριθμός Μητρώου: 8993) Από πιστοποιητικό της 10ης Μαίου 1865 των: Γιάννη Κλίμακα και Αν. Κούστα φαίνεται ότι ήταν 64 ετών και πολέμησε από την αρχή του αγώνα υπό τον Αθανάσιο Σκουρτανιώτη, Μηνιό Κατζικογιάννη, Αθανάσιο Ζαρίφη, και Γιάννη Γκούρα παίρνοντας μέρος στις μάχες Θηβών, Ανηφορίτη, Δερβενοσάλεσι, Μαραθώνα. Από τα τέλη του 1821 πολέμησε στα Βρυσάκια, Αλιβέρι, Διακόφτι και Ανατολική Ελλάδα (Λειβαδιά, Αταλάντη, Λιβανάτες, Άμπλιανη, Μονή Ιερουσαλήμ, Πέντε όρια), με τον Ν. Κριεζώτη. Έπειτα υπό τον ίδιο σε όλες τις μάχες της Αττικής. (Ελευσίνα, Χαιδάρι, Πειραιά, Πολιορκία Αθηνών), καθώς και στην εκστρατεία στο Τρίκερι. Κατόπιν κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία του Βάσου Μαυροβουνιώτη, πεντακοσιαρχία Γιάννη Κλίμακα, εκαντοταρχία Γ.Παγώνα, ως πένταρχος, στις μάχες Δομβούς, Λειβαδιάς, (Μαρτίνου, Λιθάδας, Άη Γιάννη Χασιάς). Πληγώθηκε στο αριστερό του χέρι. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση του ιδίου το 1865 | -Πιστοποιητικό Υποστράτηγου Ιωάννη Κλίμακα 1865

Λουκάς Δήμος (Αριθμός Μητρώου: 1557). Πολέμησε από την αρχή του αγώνα με τον Διάκο στη Λειβαδιά και την Αλαμάνα, με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στη Λειβαδιά και στο Χάνι της Γραβιάς, με τον Νάκο Πανουργιά στα Πέντε Όρια, με τον Καραισκάκη στην Αράχωβα, με τον Κλίμακα στον Άγιο Ιωάννη, όπου και πληγώθηκε στο αριστερό του χέρι. Με τον Χριστ. Χατζηπέτρο και Σπύρο Μήλιο στο Μεσολόγγι, όπου πληγώθηκε στο αριστερό του πόδι και στο Κερατσίνι. Έπειτα κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία του Χατζηπέτρου, πεντακοσιαρχία Σπύρου Μήλιου στο λόχο του Μήτρου Σπόκα Σουλιώτη, ως δεκανέας. Τα παραπάνω βεβαιούν οι Χατζηπέτρου, Σπύρος Μήλιος, Γιάννης Κλίμακας. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών. Διατείνεται ότι πήρε μέρος στη μάχη, στο Χάνι της Γραβιάς, αλλά δεν διευκρινίζει αν ήταν κλεισμένος μέσα ή πολέμησε έξω. Επίσης πιθανόν να ήταν στη 2η πολιορκία του Μεσολογγίου από τη μαρτυρία του ότι πολέμησε υπό τον Σπύρο Μήλιο.
-Αίτηση του ιδίου το 1865 | -Πιστοποιητικό Χατζηπέτρου - Μήλιου - Κλίμακα 1865

Μακρής Δημήτριος (Αριθμός Μητρώου: 1727) Πολέμησε σε όλο το διάστημα του αγώνα στη Χιλιαρχία του Βάσου Μαυροβουνιώτη, πεντακοσιαρχία Γιώργου Σκουρτανιώτη, εκαντοταρχία Μ. Μπιρμπίλη. Στις 25 Απριλίου 1839 του απονεμήθηκε το 'Σιδηρούν Παράσημον με το Δίπλωμα αυτού' από τον βασιλιά Όθωνα. Πεθαμένος το 1865, την αίτηση για σύνταξη υπέβαλε η γυναίκα του. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση της συζύγου το 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας Παπαϊωάννου 1865

Μπουγέσας ή Βουγέσης Σταμάτης Αναφέρεται από τον Τσεβά ότι πολέμησε στις αρχές του αγώνα στον Ανηφορίτη υπό τον Μηνιό Κατσικογιάννη και καταγωγή από τα Μπούα. Στα μητρώα αγωνιστών υπάρχει ένας Βουγέσης από τη Λιάτανη. Σίγουρα ο Σταμάτης Βουγέσης ήταν σημαντικός παράγοντας στα ανατολικά Δερβενοχώρια, πράγμα που φαίνεται από το γράμμα που του στείλανε οι: Κριεζώτης και Βάσος Μαυροβουνιώτης -χωρίς να αναφέρουν τόπο προορισμού- και το οποίο έχει ως εξής:
Σταμάτη Μπουγέσα.
Βλέποντας το γράμμα να πάρεις όσους συντρόφους και αν έχεις να τους πάρεις κ να έρθεις και να μας φέρεις και εκατό σφαχτά και κομμάτι τυρί από το χωργιό.και αν ρωτάς διά τους Τούρκους εδώ.χουμίσαμε και τους αφανίσαμε. Σκοτώσαμε ένα μπίνπαση και πεντέξη μπουλουκπασάδες και από του λόγου σου ή με τρίτους και να έλθεις μιαν ώρα προστίτερα, όπου θα σου το πούνε και τα παιδιά. Εδώ μας ήλθε ένας βούλγαρος από τους Τούρκους και μας το ομολόγησε και μένω.
25 Ιουνίου 1826. Στρατηγός Νικόλαος Κριεζώτης Βάσος.

Νικολάου Ιωάννης (Αριθμός Μητρώου: 1575). Πήρε μέρος στον αγώνα από την αρχή μέχρι το τέλος και πολέμησε υπό τον Θανάση Σκουρτανιώτη στο Μεσοβούνι και Ανηφορίτη, υπό τον Καλέργη στο Πειραιά, υπό τον Τζομπούλη στην Ελευσίνα. Κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου και αργότερα στου Γιάννη Στράτου, όπου πήρε μέρος στις μάχες της Ναυπάκτου και Μεσολογγίου. Τα παραπάνω πιστοποιούν οι Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, Σπύρος Μήλιος και Γιάννης Κλίμακας. Για τις εκδουλεύσεις του προς τη πατρίδα τιμήθηκε με το 'Σιδηρούν Αριστείον Αγώνος'. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση του ιδίου το 1865 | -Πιστοποιητικό Χατζηπέτρου - Μήλιου - Κλίμακα 1865

Στέφος Νικόλαος (Αριθμός Μητρώου: 9013) Από πιστοποιητικό του Δημάρχου Τανάγρας (19 Ιουνίου 1865) φαίνεται ότι είχε πεθάνει τότε και ότι ζούσε η γυναίκα του Ασήμω και τα τέκνα του Χρήστος, ετών 30, Γιώργης ετών 20 και Βασιλική ετών 16. Υπηρέτησε την πατρίδα στρατιωτικώς σε όλο το διάστημα του αγώνα και επί συστάσεως χιλιαρχιών έκαμε σε αυτήν του Διονυσίου Ευμορφόπουλου, πεντακοσιαρχία Γεωργίου Σκουρτανιώτη στο Τάγμα Γεωργίου Μπαΐρακτάρη. Η επιτροπή τον κατέταξε στην τάξη των στρατιωτών.
-Αίτηση της συζύγου το 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας 1865 1865

Στέρπης Πανούσης (Αριθμός Μητρώου: 9015) Κατά την αίτηση της γυναίκας του Μάρως και των τέκνων του Σωτήρη, ετών 26, Βασίλη, ετών 23, Θοδωρή, ετών 20 και Καλομοίρας, ετών 18 (20 Ιουνίου 1865) υπηρέτησε τη πατρίδα σε όλο το διάστημα του αγώνα. Επί χιλιαρχιών διετέλεσε στη χιλιαρχία Διονυσίου Ευμοσφόπουλου, πεντακοσιαρχία Γεωργίου Σκουρτανιώτου. Η επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.

Ακολουθεί διβιβαστικό του δημάρχου Τανάγρας Παπαστάμη 9-2-1839 προς την Β. Διοίκηση Βοιωτίας των αιτήσεων των Πανούση Στέρπη και Νικολάου Αναγνώστου για χορήγηση αριστείου(σελίδα 1). αίτηση του Πανούση Στέρπη προς την επί των Στρατιωτικών Β.Γραμματεία της Επικρατείας για χορήγηση αριστείου(σελίδες 3) και γνωστοποιητικόν που υπογράφεται από τον λοχαγό Μήτρου Στάμο και τον υποστράτηγο Νικόλαο Κριεζώτη. Από το τελευταίο φαίνεται πως υπηρέτησε και στην χιλιαρχία του Ν. Κριεζώτη, εκατονταρχία Κυριάκου Στούκου στην οποία ανεδείχθη πένταρχος (υπαξιωματικός). Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες τη Στερεάς από τις οποίες ξεχωρίζουν αυτές στα Βρυσάκια και την Κάρυστο της Εύβοιας.


Πηγή: ΓΑΚ - Αριστεία

Αίτηση του Πανούση Στέρπη προς τον Δήμαρχο Τανάγρας το 1849 και πιστοποιητικό δημάρχου το 1840 σε πρωτότυπο και ευανάγνωστη γραφή.

Πηγή: ΓΑΚ - Αριστεία Φάκελος 75

Χρυσοχόου Ιωάννης (Αριθμός Μητρώου: 1740) Υπηρέτησε τη πατρίδα σε όλο το διάστημα του αγώνα υπό διάφορους οπλαρχηγούς. Διετέλεσε τελευταία στη χιλιαρχία Βάσου Μαυροβουνιώτη, πεντακοσιαρχία Γιάννη Κλίμακα, εκατονταρχία Στάμου Μαυροδήμου, καθώς και στο Τάγμα του Γιάννη Μπαιρακτάρη. Πεθαίνοντας άφησε τη χήρα γυναίκα του Παρασκευή και τον γιό του Αντώνη. Η αρμόδια επιτροπή τον κατέταξε στις τάξεις των στρατιωτών.
-Αίτηση της συζύγου το 1865 | -Πιστοποιητικό Δημάρχου Τανάγρας 1865 1865

Πηγή: Θήβα @ Λειβαδιά, χωραΐται και χωρικοί στο 21. Γιώργη Β. Λουκά - Φανόπουλου

Δεδομένου ότι η Λιάτανη ήταν μεγάλος οικισμός της ταναγραικής γης την εποχή εκείνη, ο παραπάνω αριθμός αγωνιστών δείχνει μικρός. Ωστόσω μια βαθύτερη έρευνα στα Γενικά Αρχεία του κράτους έφερε στο φως τους παρακάτω καταλόγους, οι οποίοι ανεβάζουν κατά πολύ τον αριθμό αυτό.
Σημειώνουμε πως πολλά από τα καταγραφόμενα ονόματα δεν υφίστανται σήμερα και γι'αυτό πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, τόσο για το αν πραγματικά γεννήθηκαν ή κατοίκησαν στον Αγιο Θωμά, όσο και για τον αν πραγματικά πήραν τις αντίστοιχες διαμνημονεύσεις - αριστεία. Ίσως Λιαταναίοι αγωνιστές να έχουν καταχωρηθεί σε άλλα χωριά και αυτό γιατί οι λίστες με τα ονόματα γράφτηκαν χρόνους αργότερα μετά τις μάχες και οι καπεταναίοι να μην ενθυμούνται πλήρως τα στοιχεία τους.
Οι δύο λίστες υπογράφονται από τον πεντακοσιαρχίαχο Ιωάννη Κλίμακα και περιλαμβάνουν κατοίκους από την ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας.

      1η λίστα - χάλκινα αριστεία
1.Λουκάς Καλός
2.Κώτσος Καβάς
3.Δημήτριος Ιωάννου
4.Δήμος Κουτσολιός
5.Αθανάσιος Βλάχος
6.Ντέντες Βρετής
7.Αντώνιος Χρόνης
8.Αθανάσιος Χρόνης
9.Σταμέλος Χρόνης
10.Γεώργιος Θεοδώρου
11.Δημήτριος Παπαθεοδώρου
12.Γεώργιος Κιοστέκος
13.Γεώργιος Παπαγεωργίου
14.Κώτσος Παπαγεωργίου
15.Γεώργιος Παπαγεωργίου
16.Βασίλης Θεοδώρου
17.Μιχάλης Κοκόσης
    2η λίστα - αργυρά αριστεία
  18.Παπάς Γιάννη
  19.Βασίλης Πέπας
Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 286

Κατάλογος με ημερομηνία υπογραφής 3 Ιουνίου 1836 στην Αθήνα, καταγράφει 400 υπαξιωματικούς, οι οποίοι έχουν εγκριθεί για τα χάλκινα εθνόσημα. Φέρει την υπογραφή του Ιωάννη Κλίμακα και περιλαμβάνονται οι Λιαταναίοι:
  1.Βασίλειος Ιωάννου, Α/Α καταλόγου: 95
  2.Σωτήρης Αναστασίου, Α/Α καταλόγου: 232
    (1η σελίδα  4η σελίδα  9η σελίδα  17η σελίδα  19η σελίδα)
Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 5

Κατάλογος με ημερομηνία υπογραφής Μάιος 1843 στην Αθήνα, καταγράφει 41 Βοιωτούς, οι οποίοι έχουν εγκριθεί για αριστεία. Περιλαμβάνεται το όνομα λιαταναίου αγωνιστή στον οποίο χορηγείται σιδηρούν αριστείο:
1. Ιωάννης Παναγιώτου, Α/Α καταλόγου: 9 (σελίδα καταλόγου)
Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 181

Κατάλογος αιτούντων αριστεία από Βοιωτία 1841 στον οποίο περιλαμβάνεται το όνομα του Γιάννη Παναγιώτου. Αίτηση του ιδίου προς τον Δήμαρχο Τανάγρας για να διαβιβάσει την επιστολή του και πιστοποιητικό της προσφοράς του υπογεγραμμένο από τους Μήτρο Στάμου Λοχαγό, Ζάχο Μήλιο Ταγματάρχη, Γ. Σκουρτανιώτη Ταγματάρχη.

Πηγή: ΓΑΚ - Αριστεία Φάκελος 144

Κατάλογος αιτούντων αριστεία από Βοιωτία 1841 στον οποίο περιλαμβάνεται το όνομα του Κώτζου Σύρμα (Α/Α 8). Αίτηση του ιδίου προς την επιτροπή αριστείων το 1843. Η επιστολή έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς πλέον παρακάμπτει την ιεραρχία, δηλαδή τον Δήμαρχο και αναφέρται σε ραδιουργίες, που δεν επέτρεψαν την αποστολή της επιστολής του προς απόκτηση του αριστείου.

Πηγή: ΓΑΚ - Αριστεία Φάκελος 194

Αίτηση του Νίκου Ιωάννου το 1841 προς τον Δήμαρχο Τανάγρας και πιστοποιητικό υπογεγραμμένο από τον λοχαγό Μήτρο Στάμου για την απόκτηση αριστείου

Πηγή: ΓΑΚ - Αριστεία Φάκελος 144

Κατάλογος αιτούντων αριστεία δημοτών της επαρχίας Θηβών, της Διοικήσεως Βοιωτίας.
Ημερομηνία υπογραφής 11 Δεκεμβρίου 1841 στη Λιβαδειά, Περιλαμβάνονται οι Λιαταναίοι:
  1.Νικόλαος Αναγνώστου, Α/Α καταλόγου: 111
  2.Σωτήρης Πανούσης, Α/Α καταλόγου: 113
  3.Δημήτριος Αναστασίου, Α/Α καταλόγου: 114
    (1η σελίδα  2η σελίδα  3η σελίδα  )
Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 103

Διάταγμα για χορήγηση αργυρού αριστείου από τον βασιλέα Όθωνα στον Παπά γιάννη εκ Λιάτανης (πιθανόν να πρόκειται για ιερέα) με ημερομηνία υπογραφής 6 Μαίου 1844.
Το αριστείο αναγράφει:

ΟΘΩΝ ΕΛΕΩΙ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Επί τη προτάσει του ημετέρου υπουργού των στρατιωτικών απεφασίσαμεν και διατάσομεν τα εξής:
Αον. Ευαρεστούμεθα να χορηγήσωμεν το αργυρούν αριστείον εις τα κάτωθι σημειούμενα άτομα, άτινα εκπληρώσαντα καθήκοντα αξιωματικού έλαβον μέρος ενεργητικόν εις τα μάχας του υπέρ ανεξαρτησίας της πατρίδος πολέμου.
1. εις τον Κώτζον Μάστορα εξ Ούγρου
2. .....Παπά γιάννη εκ Λιάτανης
3. .....Βασίλειον Παπαδήμον εξ αμφίσσης
4. .....Παππά Αθανάσιον εκ Δερβενοσάλεσι
Βον. Εις τον ημέτερον υπουργόν των Στρατιωτικών ανατίθεται η εκτέλεσις του παρόντος Διατάγματος, αθήναι την 6 ην Μαίου 1844

Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 283

Στις παραπάνω λίστες αναφέρουμε και τα ονόματα των εκ Λιάτανης αναμενόντων τις τιμητικές διακρίσεις Βοιωτών με ημερομηνία 26 Απριλίου 1839, οι περισσότεροι των οποίων έχουν αναφερθεί πιο πάνω από τον Φανόπουλο, πλην των Κώτζου Στέρπη, Ιωάννη Γεωργίου.
   1. Αναγνώστης Μπουγέσης(Βουγέσης) - αρ. κατ. 70>
   2. Αντώνης Ιωάννου - αρ. κατ. 71
   3. Δήμος Λουκάς - αρ. κατ. 207
   4. Θεόδωρος Κατερίνας(Αικατερίνης) - αρ. κατ. 257
   5. Θεόδωρος Γκουστέκος(Γιοσδέκος) - αρ. κατ. 258
   6. Ιωάννης Γεωργίου - αρ. κατ. 264
   7. Ιωάννης Νικολάου - αρ. κατ. 267
   8. Ιωάννης Γεωργίου - αρ. κατ. 270
   9. Κώτζος Στέρπης - αρ. κατ. 316
   10. Μήτρος Κοκκόσης - αρ. κατ. 397
   11. Σπύρος Αθανασίου - αρ. κατ. 461

Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος Αριστείων Νο17

24 Ιουλίου 1824. Επιστολή που φέρει υπογραφή του Αθανασίου Σκουρανιώτου, προς τον φροντιστή των Δερβενεχωρίων Αθανάσιο Μαργγέλα καταγράφει ως Λιαταναίους του κάτωθι: (Το κανονικό όνομα του φροντιστή είναι Σπύρος Μάρκελλος, πρόκριτος της Αίγινας και παραστάτης Δερβενοχωρίων στην Α' Εθνική Συνέλευση. Διορίστηκε φροντιστής το 1824).
Σημείωση: Το κείμενο είναι ιδιαίτερα δύσκολο στην ανάγνωση και κάποια από τα ονόματα, ενδεχομένως να μην αποδίδονται ορθά

Κώτζος Καψοράχης
Αθανάσιος Βλάχος
Γιαννάκης Μαρίνης
Γιωργάκης Παπάς
Τάτσης Παπάς
Θανάσης Παπάς
Δημήτρης Κατζίτσης(Κοτζάνης ή Καντέτσης)
Γιαννάκης Κατζίτσης(Κοτζάνης ή Καντέτσης)
Χρήστος Τζαμούκος(πιθανόν τζομώκος)
Μήτσος Ντρίτσας
Κότζος Τηλιάλης
Σαράντης Μήτσος
Παναγιώτης Σαράντης

Πηγή: ΓΑΚ-Συλλογή Βλαχογιάννη, αρχείο αγώνος. Κατάλογος Α /Πολέμου. Φάκελος Νο24

  6 Φεβρουαρίου 1841. Ο δημαρχιακός πάρεδρος Τανάγρας αποστέλει προς το Διοικητήριον Βοιωτίας
  επιστολή από το λιάτανι, περί χορήγησης αριστείων των κάτωθι διαμενόντων εν Τανάγρα με τις
  επισυναπτόμενες αναφορές τους:

    1. Ιωάννης Ανυφαντής (εκ Μπρατσίου)
    2. Ν. αναγν. φαρσαλονικιού(Σκούρτη) Σκουρτανιώτης (κάτοικος Λιάτανης)
    3. Πανούσης Στέρπης(κάτοικος Λιάτανης)
    4. Δημητρίου Αναγνώστης (κάτοικος Χλεμποτσαρίου)

Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 103

Νικόλαος αναγνώστη φαρσαλονικιός Σκούρτης. (αναφέρεται και πιο πάνω ως Νικόλαος Αναγνώστου).
Στο γνωστοποιητικό που υπογράφουν ο λοχαγός Μητρος Στάμου και ο υποστράτηγος Νικόλαος Κριεζώτης αναφέρουν ότι είναι κατοικοδημότης του χωρίου Λιάτανι του Δημου Τανάγρας.
Συμμετείχε σε μάχες από την αρχή του αγώνα, αρχικά υπό τον στρατηγό Αθανάσιο Σκουρτανιώτη και έπειτα υπό τον Γεώργιο Σκουρτανιώτη, ως αξιωματικός (ίλαρχος).
Στο έγγραφο δεξιά αναφέρεται ως Σκούρτης, ενώ στο αμέσως πιο πάνω ως Σκουρτανιώτης. Οι πληροφορίες δε που αναφέρει ο Κριεζώτης ότι οι αδερφοί του: Κωσταντής εφονεύθη στη Κάρυστο και Μήτρος, κάηκε στο Μαυρομάτι μαζί με τον Καπετάν Θανάση δεικνύουν συγγένεια με τον καπετάνιο, η οποία όμως δεν προσδιορίζεται πλήρως.
Η υπόθεση ότι μπορεί να είναι μικρότερος αδερφός του καπετάνιου, έρχεται σε αντίθεση με τα λεχθέντα Φαινόπουλου και του Τσεβά, όπου αναφέρουν ότι μαζί με το καπετάνιο κάηκε ο Κωσταντής. Το δε επακόλουθο επώνυμο Φαρσαλονικιός προιδεάζει για καταγωγή εξ άλλου τόπου, όπως φαίνεται και στην αίτησή του προς τη στρατιωτική βασιλική γραμματεία επικρατείας στις 15 Σεπτεμβρίου 1839, που ακολουθεί.
Συντάσσεται από άλλον, καθώς αγράμματος ο ίδιος. Ζητάει να λάβει τα αυτονόητα για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα, δηλαδή το αριστείον που του οφείλει. Το κέιμενο έχει ιδαίτερη σημασία, καθώς μια ανάγνωσή του, δεικνύει την επικρατούσα δουλοπρέπεια της γραφής των γραμματικών και την μεροληψία των τοπικών κρατούντων ως προς τη χορήγηση της επιβράβευσης για τις υπηρεσίες στον αγώνα. Ομοιάζει δε και με άλλα συνταχθέντα κατοίκων του δήμου Τανάγρας.

Πηγή: ΓΑΚ-Φάκελος αριστείων Νο 103

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Κείμενο από επιστολή του Γεωργίου Σκουρτανιώτη προς τον Κωλέτη το 1832. Καταγράφει βαθμούς και μερίδες φαγητού που θα χρειασθούν οι στρατιώτες του.
Στον κατάλογό περιλαμβάνονται και οι παρακάτω στρατιώτες από τη Λιάτανη:

Σπύρος Αθανασίου
Αναγνώστης Βουγέσης
Μήτρος Κοκόσης
Ιωάννης Νικολάου

Πηγή: Ακαδημία Αθηνών

Χρονολόγιο

1821. -Ιούλιος. O πασάς Ομέρ Βρυώνης από την Εύβοια ήρθε στη Λιάτανη με 3000 άντρες για βοήθεια των Τούρκων της Αθήνας, όπου έχουν ξεμείνει από τρόφιμα. Η Λιάτανη απήχε 9 ώρες δρόμο από την Αθήνα. Τον περιμένουν 700 Αθηναίοι όπου προβάλλουν αντίσταση, αλλά οπισθοχωρούν. Στις 20 Ιουλίου κατακτά την Αθήνα.
Πηγή: Ιστορία Αθηνών. Διονυσίου Σουρμελή, 1853. 2η έκδοση.
O Μιχαήλ Οικονόμος στην Ιστορία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας αναφέρει: Ο Βρυώνης πέρασε από την Αυλίδα και την Τανάγρα για βοήθεια των πολιορκημένων Τούρκων της Ακρόπολης. Στις 17 Ιουνίου διανυκτερεύει στη Λιάτανη και επιτίθεται στο σώμα του Χατζη-Mελέτη Βασιλείου, που είχε καταφθάσει στο χωριό για να αποκρούσει την εισβολή στην Αθήνα.
Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και ο λοχαγός Ιωάννης Εμμ. Νουχάκης με μετάθεση της ημερομηνίας στις 29 Ιουλίου 1821.
Πηγή: Ελληνική Χωρογραφία, Γεωγραφία,Ιστορία,Στατιστική Πληθυσμού και Αποστάσεων, 1901. 3η έκδοση. Ιωάννη Νουχάκη.

1825. -26 Οκτωβρίου. Αναφορά των ενοικιαστών των προσόδων της Επαρχίας Λεβαδείας για τις καταχρήσεις του Αθανασίου Σκουρτανιώτη εις βάρος τους στο χωριό Λιάτανη και σε άλλες κοντινές περιοχές. Αρνείται να παραχωρήσει τους φόρους της Δεκάτης.
πηγή: ΓΑΚ - Αρχείο Μινιστέριου/Γραμματείας/Υπουργείου της Οικονομίας (περιόδου Αγώνος) - Φάκελος 64
Δείτε το έγγραφο και τη μεταγραφή του σε μορφή pdf

1827. -Ιανουάριος. Ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης κατευθύνεται από τη Χασιά προς τη Βοιωτία και 'εις το χωρίον Λιάτανι παρά την αρχαίαν Τανάγραν..' συναντά σώμα στρατού που έρχεται προς βοήθεια τον Κιουταχή. Καταφέρνει να τους νικήσει και να τους σκορπήσει πετυχαίνοντας καίριο χτύπημα στον ανεφοδιασμό των Οθωμανών της Αθήνας.
Πηγή: Χρυσολόγης Αθανάσιος (1876). Βιογραφία Βάσου Μαυροβουνιώτη. Αθήνα: ΑΦΟΙ ΒΑΡΒΑΡΙΓΟΥ..

1832. -6(18 με το παλαιό) Δεκεμβρίου. Κάτοικοι του Αγίου Θωμά(Λιάτανη) συνυπογράφουν διαμαρτυρία κατοίκων της επαρχίας Θηβών, προς τις αρμόδιες αρχές και όλο τον πεφωτισμένο κόσμο για την απαράδεκτη ενέργεια των Οθωμανών κατοίκων της Εύβοιας ξεπουλήματος εθνικής γης σε ξένους επενδυτές.
............κείμενο διαμαρτυρίας
............ονόματα Λιαταναίων 1
............ονόματα Λιαταναίων 2

Πηγές: Γενικά Αρχεία Κράτους, Ιστορικό αρχείο Αθανασίου Χ. Κυριάκου, τ. γραμματέα Κοινότητας Κλειδίου..

1835. -8(20 με το παλαιό) Απριλίου. Σχηματίζεται με βασιλικό διάταγμα ο Δήμος Τανάγρας της Επαρχίας Θηβών και έδρα τις Λιάταις. Το διάταγμα δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Κατατάχθηκε στη Γ' τάξη με πληθυσμό 1287 κατοίκους και αρχική σύσταση: Λιάταις:324, Μπράτσι:122, Σχηματάρι:280, Ινια:61, Κακοσάλεσι:327, Μπούγα:39, Κολοτέτι:129.
Πηγή: 1.Ιστορικό Διάγραμμα Δήμων της Ελλάδας 1833 - 1912, Ελευθερίου Γ. Σκιαδά. 2.ΓΑΚ.Οθ αρχ.Υπ.Εσ.Φ113, Ad N.23801.

1835. -25 Σεπτεμβρίου. Ο Εμμανουήλ Σπυρίδωνος δίνει κατάθεση στον ειρηνοδίκη Θηβών Ν. Καλογερόπουλο σχετικά με την κυριότητα των κτημάτων της εδαφικής περιφέρειας του Αγίου Θωμά (Λιάτανη - Μαυρομάτι - Γκίνοσι)
Οι ιδιοκτησίες εναλλάσσονται και από τους κατοίκους φαίνονται να περνούν ως πωληθέντα έως το 1789 στον Σπυρίδωνα Σπυρίδωνος, έτος που καρατομείται από τον Σουλτάνο. Στην εξέταση γίνεται λόγος για τις περιοχές γκίνοσι και μαυρομάτι που μετά την αγορά τις ενώνει ο πατήρ Σπυρίδων. Οι περιουσίες δημεύονται και κατόπιν 'δημοπρασίας' περνούν στον Χασεκή (Μεχμέτ Αγάς). Το 1805 επιστρέφονται οι εκτάσεις με Βασιλική Διαταγή στον Εμμανουήλ Σπυρίδωνος, μου επεστράφη το χωριό, όπως περιγράφει ο ίδιος, υποχρεώνοντάς τον να πληρώσει ξανά τα κατά δήλωσή του κτήματά του. Αργότερα μέσω απειλής ο Αλή Πασάς του αποσπά τρία τσιφλίκια, ενώ το 1819 αναγκάζεται να πωλήσει τα κτήματά του στον Οσμάν Πασά στην Κωνσταντινούπολη.

1836. -4 Αυγούστου: Ο παπα Γιάννης αποστέλλει επιστολή στον συνταχματάρχη Βάσο Μαυροβουνιώτη, όπου του κάνει λόγο για ζώα και στάρι που διατέθηκαν στον αγώνα καθώς και για την επικοινωνία του με τον Ζαχαρίτζα για αγορά του χωριού.
Το όνομα κοκόνα αναφέρεται στη σύζυγο του Βάσου: Ελέγκω Ιωαννίτη. Ο Ιωάννης Ζαχαρίτζας ήταν γόνος μεγάλης αθηναικής οικογένειας. Συμμετείχε στην επανάσταση και εκλέχθηκε δημαρχος Αθηνάιων το 1850.

1836. -10 Αυγούστου: Ο Νικόλαος Ζαχαρίτζας αποστέλλει επιστολή στον συνταχματάρχη Βάσο Μαυροβουνιώτη δικαιολογούμενος για την καθυστέρηση επικοινωνίας και για την συνάντησή του με κατοίκους της Λιάτανης, προκειμένου να εξετάσουν την αγορά του χωριού.

1836. -30 Σεπτεμβρίου, ημέρα Τετάρτη. Ο Ιωάννης Κιόκιας υπερασπίζεται σιτιστή του Γ λόχου του Α' τάγματος ενώπιον του Κυριάκου Κασομούλη και του Μαυροβουνιώτη
Περιγράφει ο Κασομούλης: Ο Ζήσος στρατιώτης του Γου λόχου του Α' τάγματος, παραπονούμενος κατά του σιτιστού του λόχου μ'είπεν, ότι καταχράται των στρατιωτών τας μερίδας βαστών ζύγι, το οποίον τους αφαιρεί 1 οκάν και 30 δράμια εις τας δέκα. Τούτο το ανέφερα εις τον συνταγματάρχην παρόντος και του αξιωματικού Κιόκιου, όστις υπερσπιζόμενος τον σιτιστήν απέδειχνεν ότι ψεύδεται ο στρατιώτης, επειδή καμμίαν φοράν δεν ανέφεραν τούτο εις τους αξιωματικούς, αλλά προ ολίγων ημερών, και ότι διέταξαν την διόρθωσίν των.
Πηγή: Ημερολόγιον, εξ αγνώστου και το πρώτον νυν εκδιδομένου χειρογράφου του Νικολάου Κασομούλη. επιμέλεια Εμμ. Πρωτοψάλτου.

1836. 1 Οκτωβρίου.Ο Ιωάννης Κλίμακας αποστέλλει επιστολή στον Βάσο Μαυροβουνιώτη και του ζητά επιμόνως οδηγίες. Τον ενημερώνει ότι έχει στο Λογγίτσι Φθιώτιδος δύο αξιωματικούς τον Αποστολάρα (υπολοχαγός οροφυλακής) και τον Κιόκιο (ανθυπολοχαγό οροφυλακής) σε αναμονή διαταγών. Ο Μαυροβουνιώτης ανησυχεί για την αξιοπιστία του Κλίμακα, καθώς εκείνος προσπαθεί να τον καθησυχάσει, κάνοντας λόγο για την εμπιστοσύνη που έχει στους δύο αξιωματικούς του. Ο Μαυροβουνιώτης μάλλον επιπλήττει τον Κλήμακα, γιατί προκύπτει ότι συνεργάζεται με παρακρατικούς, ενώ εκείνος απολογείται ότι έγραψε ένα απλό γράμμα χωρίς να κατονομάσει άτομα.

1836. 28 Δεκεμβρίου. Στην εφημερίδα της κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος με αριθμό 80 περιλαμβάνεται παράρτημα με γενικό πίνακα των δήμων του κράτους. Ουσιαστικά πρόκειται για τον πίνακα που δεν δημοσιεύθηκε το 1835. Στον πίνακα αυτόν προβλέπεται ως έδρα του δήμου Τανάγρας ο οικισμός Λιάταις (Λιάτανη με μετονομασία σε Τανάγρα. Στον κατάλογο αυτό η έδρα του δήμου αναγράφεται δεξιά του οικισμού στον οποίο θα λειτουργεί. Αξιοσημείωτο είναι πως μεταξύ των οικισμών περιλαμβάνεται και το όνομα Τανάγρα. Τούτο αρχικά ίσως οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ενεχομένως να υπήρξε και έτερος οικισμός στον δήμο. Μια πιο προσεκτική μελέτη και σε υπόλοιπους δήμους του πίνακα δείχνει πως τούτη η λογική εφαρμόζεται σε πολλούς δήμους της χώρας. Δηλαδή εάν αλλάζει το όνομα της πρωτεύουσας ενός δήμου, τότε αυτό προστίθεται και ως οικισμός στον αντίστοιχο δήμο.

σελίδα 1η | σελίδα 2η | σελίδα με δήμο Τανάγρας

1839. -20 Μαίου: Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με αριθμό 4 του 1839, η Διαταγή του στρατού για αλλαγή του σχηματισμού και οι έπαινοι από το 2ο ελαφρό τάγμα οροφυλακής: διά την ένδοξον διαγωγήν εις την 15 Μαρτίου 1938 εις τα θέσεις Αρκοδοπούρνι και Δρίστελλα συμβάσαν εμπλοκήν με ληστάς, στους οποίους αναφέρεται ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Κιόκιος και η επικύρωση του βαθμού του.

1842. -19 Μαρτίου. Ο οικονομικός επίτροπος Θηβών Η.Γ. Γκίκας υποβάλλει έκθεση προς την επί των Οικονομικών Βασιλική Γραμματεία της Επικρατείας σχετικά με τη διαμάχη των κατοίκων της Λιάτανης και των Χαλίων σχετικά με την καταπάτηση Εθνικών γαιών.

1842. -24 Μαρτίου. Εκδίδεται η απόφαση του δικαστηρίου για την ένσταση ακύρωσης που υπέβαλλε το Ελληνικό δημόσιο κατά της αγωγής 29 κατοίκων της Λιάτανης στις 23 Σεπτεμβρίου 1841 σχετικά με την πατρότητα των διαφιλονικούμενων κτημάτων.

1842. Ο Πανούσης Βέρδης ξεχειμωνιάζει στα βοσκοτόπια του Ποικίλου όρους, ένα από τα οποία σήμερα αποτελεί συνοικία της Πετρούπολης και ονομάζεται Πεύκα Βέρδη. Σε διαμάχη με τις τοπικές αρχές για την ιδιοκτησία ισχυρίζεται ότι το 1815 αγόρασε από ένα Τούρκο μια μεγάλη έκταση στη θέση «Κλεισούρα» του Ποικίλου. Μετά από πολλές εναλλαγές της ιδιοκτησίας της έκτασης, οι «φερόμενοι» ως κληρονόμοι Βέρδη αφού ιδιοποιήθηκαν αυτή την πλαγιά του Ποικίλου ιδρύουν το 1927 την κτηματική εταιρία «Ανώνυμη Εταιρία Κηπουπόλεων» και προχωρούν στην οικοπεδοποίηση τριακοσίων στρεμμάτων.
Πηγή: 1.Η πόλη της Πέτρας Ανδρέα Μηλιώνη 2005. 2.Η μείζων Αθήνα, Βύρωνα Πολύδωρα 2005

1843. 22 Απριλίου. Ο παπα Ζήσης γράφει στον Βάσο Μαυροβουνιώτη και παραπονείται γιατί δεν του γράφει. Στέλνει χαιρετισμούς προσκυνητούς από τον κουμπάρο του Βασίλη Πέπα και τον Αριστείδη.Τον ενημερώνει ότι του στέλνει με τον Γιώργη Κολοκύθα 210 αρνιά και του ζητάει να τον βοηθήσει να τα περάσει από κάποιο σημείο χωρίς ενόχληση. Η επιστολή υπογράφεται από τον παπα Ζήση και τον Βασίλη Πέπα. Έχει ημερομηνία υπογραφής το 1824, όμως στο αρχείο του Μαυροβουνιώτη έχει ενταχθεί το 1943, καθώς συνάδει χρονολογικά και με άλλες επιστολές. Το δε όνομα του χωριού, πιθανόν εκ παραδρομής αναγράφεται Λιατάκι.

1843. 24 Αυγούστου.Ο παπα Γιάννης αποστέλλει επιστολή στον Βάσο Μαυροβουνιώτη, όπου αφού πρωτίστως παραπονιέται γιατί δεν απαντάει στις επιστολές του, κάνει λόγο για τη φτωχή χρονιά στη σοδειά του Συκαμίνου και τον παρακαλεί να φτιάξει μια αποθήκη και να τους στείλει ένα καϊκι με καλαμπόκι. Ο Μαυροβουνιώτης είχε κάνει κουμπάρο στο χωριό τον Βασίλη Πέπα, γι΄αυτό και του στέλνει χαιρετίσματα από αυτόν και τον αριστείδη (δεν αναφέρεται επίθετο). Μάλιστα του εσωκλείει ένα γράμμα του Γκιόκα ο οποίος έχει ανάγκη και ζητάει βοήθεια.
Ο παπα Γιάννης κατά την έρευνά μας φαίνεται να παίζει σπουδαίο ρόλο στην ευρύτερη κοινωνία της Ταναγραϊκής.

1844. 19 Ιουνίου.Ο Ιωάννης Κλήμακας στέλνει επιστολή στον Μαυροβουνιώτη και του κάνει λόγο για τις υποψηφιότητες των βουλευτικών εκλογών καθώς και για την επιρροή που ασκεί ο Κριεζώτης. Κατόπιν κάνει λόγο για 15 θανάτους στην επαρχία του από κάφσα (πιθανόν να εννοεί τον καύσωνα) και ενημερώνει τον στρατηγό για τον Κιόκια ο οποίος πάσχει από κακοήθη πυρετό.

1844. 30 Ιουλίου.Ο παπα Γιάννης σπεύδει να ενημερώσει τον Μαυροβουνιώτη για την βουλευτική εκλογή των Ιωάννη Κλήμακα και Σηλβέστρου Στεφανάκη. Μάλιστα τις εμφανίζει και ως αποτέλεσμα δικής του προσπάθειας. Γι΄αυτό και ζητάει το αντίτιμο των ψήφων με βοήθεια προς τον γιο του. Στην ουσία ο παπα Γιάννης εμφανίζεται ως κομματάρχης του πελατειακού συστήματος του Βάσου Μαυροβουνιώτη.

1846. 17 Σεπτεμβρίου.Ο Ιωάννης Κλήμακας απαντάει σε επιστολή του Βάσου Μαυροβουνιώτη και προτείνει για διοικητή της σχολής Ευελπίδων τον Γεώργιο Λασάνη(1793-1870. Λόγιος, συγγραφέας και πολιτικός από την Κοζάνη). Τον ενημερώνει δε ότι έστειλε τον Κιόκια να αντιμετωπίσει ληστοσυμμορία οκτώ ατόμων που εμφανίσθηκαν στο Πόρτο Γερμενό των Βιλίων. Και από αυτή την επιστολή προκύπτει η μεγάλη ακτίνα δράσης του λόχου του Κιόκια. Εικάζει μάλιστα πως πρόκειται για τη ομάδα του Θωμά Μαλισσόβα.

1848. 7 Απριλίου.Ο έπαρχος Θηβών απαντά σε διαταγή του Υπουργείου Οικονομικών σχετικά με το δικαίωμα αξιωματικών της Φάλαγκας να αποκτήσουν εθνικές γαίες με δημοπρασία.
Το κείμενο είναι σημαντικό, καθώς πρώτη φορά συναντάμε αναγραφόμενο το όνομα του αξιωματικού Ιωάννου Κουμπίτσα. Διεκδικεί γαίες στη Λιάτανη, αλλά η πρόταση του επάρχου είναι αρνητική, καθώς η τιμή που προσφέρει δεν είναι ανάλογη της έκτασης και γιατί δικδικείται στο διακστήριο από άλλους αγοραστές.
σελίδα 1η | σελίδα 2η | μεταγραφή

1848. 27 Απριλίου.Ο Ιωάννης Κιόκιας και ο Γιώργος Κουκουλέτης (πιθανόν Κουκούλεζας) με επιστολή τους στον Βάσο Μαυροβουνιώτη ζητούν να τους δώσει οδηγίες σχετικά με ποιον υποψήφιο θα υποστηρίξουν για δεύτερο βουλευτή της επαρχίας Θηβών. Στέλνουν τον παπα Γιάννη που όπως προκύπτει από την έρευνά μας, πρόκειται για σημαίνον πρόσωπο της εποχής, προκειμένου να λάβει οδηγίες. Του επισημαίνουν και κάποιες διαφορές που προέκυψαν στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές με τον Ιωάννη Κλήμακα, ο οποίος τους δημιούργησε πρόβλημα (τα γνωστά των εκλογικών αναμετρήσεων - εκδικήσεις και θυμοί μετά από μη εκλογή) Ο Κλήμακας ανήκε στο πελατειακό σύστημα του Μαυροβουνιώτη και εκλεγόταν βουλευτής Θηβών από το 1844.

1848.Δημοσιεύονται στο παράρτημα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με αριθμό 30 του 1848 ονομαστικός κατάλογος των εχόντων τα προσόντα ενόρκων πολιτών της επαρχίας Θηβών για 1849. Από τη Λιάτανι αναγράφονται οι: Βασίλειος Πέπας, Σταύρος Παπάς, Αναγνώστης Βουγέσης, Κότσος Σίρμος, Κότσης Βλάχος, άπαντες γεωργοί στο επάγγελμα.

1854. 22 Απριλίου. Δημοσιεύονται στην Εφημερίδας της Κυνερνήσεως με αριθμό 10 του 1854 διάταγμα του Όθωνα με το οποίο γίνεται διανομή 2000 κιλών σιτου σε άπορες οικογένειες των Θηβών, που επλήγησαν από τον σεισμό. Μεταξύ αυτών τέσσερις οικογένειες του χωριού και έξι του Κλειδιού.

1856. 2 Σεπτεμβρίου.Ο έπαρχος Θηβών αποστέλει στο υπουργείο Οικονομικών λίστες με ονόματα αγροτών από κάθε δήμο της Βοιωτίας.
Στις καταστάσεις αυτές συμπεριλαμβάνεται και ο δήμος Τανάγρας, όπου στον οικισμό Λιάτανη καταγράφονται 37 αγρότες.
σελίδα 1η | μεταγραφή | σελίδα 2η | μεταγραφή

1857. 6 Μαρτίου. Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυνερνήσεως με αριθμό 4 του 1857 (αγγελίαι αφορωσσαι την δημόσιον υπηρεσίαν) το βασιλικό διάταγμα της 5ης Ιανουαριου 1957 με το οποίο εγγρίνεται η πρόσκληση του επαρχιακού συμβουλίου Θηβών,προκειμένου να γνωμοδοτήσει επί της αίτησης περί μετάθεσης της πρωτεύουσας του δήμου Τανάγρας από το Χλεμποτσάρι στη Λιάτανη

1858. -11 Αυγούστου. Διορίζεται με βασιλικό διάταγμα αναπληρωματικός ληξίαρχος στο χωριό ο Κ. Αναγ. Βρετός.

1893. -10 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 36 του 1893 (περί διοργανισμού στοιχειώδους εκπαίδευσης) προκύπτει πως στη Λιάτανη, το μεγαλύτερο χωριό του Δήμου Τανάγρας, με πληθυσμόν765 κατοίκους λειτούργησε σχολείο με 53 μαθητές και έναν δημοδιδάσκαλο.
ΦΕΚ :36/1893 --->

1903. -29 Μαρτίου. Δημοσιεύεται με βασιλικό διάταγμα η σύσταση σχολείου θηλέων εις Λιάτανι του Δήμου Τανάγρας.
ΦΕΚ :54/1903 --->

1903. Μετάθεση του δημοδιδασκάλου Χλεμποτσαρίου Δήμου Τανάγρας, Χαράλαμπου Κοντόπουλου εις Λιάτανι του αυτού δήμου προς το συμφέρον της υπηρεσίας.

1904. -25 Οκτωβρίου. Με την πράξη Νο.4811, διορίζεται στο δημοτικό σχολείο θηλέων της Λιάτανης Τανάγρας η δασκάλα Σμαράγδα Αντωνοπούλου, κατόπιν πρότασης του δημοτικού συμβουλίου Τανάγρας.

1908. -28 Μαρτίου. Συζητείται στην ΞΔ' συνεδρίαση της βουλής αίτηση παραπόνων για τον δάσκαλο Αργύρη Δασαργύρη. Είναι απορίας άξιο πως έγινε επαναπρόσληψη του Δασαργύρη σε κοινοτικό σχολείο αφού το 1904 όντας δάσκαλος στο σχολείο Διστόμου απολύθηκε με απόφαση του εποπτικού συμβουίου Βοιωτίας για σκανδαλώδη συμπεριφορά. Η αίτηση εισακούστηκε αφού στο φύλλο της Εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ 11-9-1908 γίνεται γνωστό ότι απολύεται των καθηκότων του.
- Αίτηση για συζήτηση στη βουλή 1908
- Απόφαση απόλυσης από τα καθήκοντα δασκάλου Διστόμου 1904

1911. -10 Νοεμβρίου. Ορίζεται ο ναός Γενέσιον της Θεοτόκου, ενορία της Λιάτανης.
ΦΕΚ :312/1911 --->

1912. -31 Αυγούστου. Συστήνεται κοινότητα με έδρα τον οικισμό Λιάτανη του Νομού Αττικής και Βοιωτίας.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912 --->

1913. -1 Ιουλίου. Ο στρατιώτης Κωνσταντίνος Ζωίτσης αφήνει τη τελευταία του πνοή στα στενά της Κρέσνας, 23 ετών. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες συγχωριανών πέθανε από χολέρα πριν τη μάχη. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους. Γεννήθηκε το 1890 στον Άγιο Θωμά. Το μεγαλύτερο παιδί του Ηλία και της Κοντίλως. Το 1910 ταξιδεύει για Αμερική και επιστρέφει το 1912, οπότε και καλείται να υπηρετήσει την πατρίδα.
φωτογραφία κατά το ταξίδι στην Αμερική

1913. -9 Οκτωβρίου. Ο στρατιώτης Καβάς Διαμαντής αφήνει τη τελευταία του πνοή στσ νοσοκομείο του Δεμίρ Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) όπου διακομίσθηκε. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Πηγή: Αρχείο Ιστορίας Στρατού

1914. -4 Οκτωβρίου. Ισχυρή σεισμική δόνηση που έγινε αισθητή σε όλη την επαρχία γκρεμίζει τις περισσότερες κατοικίες στο χωριό. Ο πρόεδρος της κοινότητας Αριστείδης Παπακωνσταντίνου και ο αστυνομικός, Ανδρέας Αγγελακόπουλος κατηγορούνται από τους κατοίκους του χωριού για μεροληπτική χορήγηση της κρατικής βοήθειας.

1918. -23 Αυγούστου. Ο στρατιώτης Παπαμήτρος Βασίλειος του Αναστασίου αφήνει τη τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο της Λάρισσας. Πολέμησε την περίοδο 1914 - 1918 (Α' Παγκόσμιος Πόλεμος)

1918. -21 Οκτωβρίου. Ο δεκανέας Θεοδώρου Χρήστος αφήνει τη τελευταία του πνοή στο πρόσκαιρο νοσοκομείο της Καβάλας. Πολέμησε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο

1920. -29 Μαρτίου. Ο στρατιώτης Καδέτσης Σάββας του Αριστοτέλη πεθαίνει. Έλαβε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία . Πηγή: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

1921. -28 Μαρτίου. Ο στρατιώτης Κοκόσης Σταμάτιος του Αριστείδου σκοτώνεται κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία

1921. -19 Αυγούστου. Ο στρατιώτης Θεοδώρου Σπυρίδων του Γιαννάκη πεθαίνει στο βραχώδες ύψωμα ΚΑλέ Γκρότο τραυματισμένος μετά τη μάχη που διήρκεσε από 13 έως 17 Αυγούστου 1921. Πηγή: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

1921. -9 Οκτωβρίου. Ο δεκανέας Παπαγεωργίου Στέφανος του Ιωάννη και ο στρατιώτης Θεοδώρου Σ.Ι. συμπεριλαμβάνονται στα ονόματα των πεσσόντων της ΧΙΙΙ μεραρχίας κατά τις μάχες στον Σαγγάριο, που ανακοίνωσε το γραφείο τύπου της ελληνικής κυβέρνησης.

1922. -21 Φεβρουαρίου. Ο στρατιώτης Βρετός Μιχαήλ του Νικολάου δολοφονείται αιχμάλωτος κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία 1919 - 1922

1922. -1 Αυγούστου. Οι στρατιώτες Βρετός Κωνσταντίνος του Αθανασίου (Φιλαδέλφεια) και Στέρπης Σπυρίδων του Γεωργίου σκοτώνονται κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία 1919 - 1922.

1922. -1 Νοεμβρίου. Οι στρατιώτης Θεοδώρου Γεώργιος του Νικολάου σκοτώνεται κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία 1919 - 1922.

1929. -3 Μαίου. Σημειώνεται η αλλαγή του τοπωνυμίου από Λιάτανη στο μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενο: Αγιος Θωμάς.
ΦΕΚ :164Α/3-5-1929. --->

1938. -19 Ιουλίου. Κηρύσσεται αναδασωτέα η θέση Σπηλιά και παραχωρείται στην Κοινόττηα Αγίου Θωμά.
Η απόφαση στηρίζεται στο σχεδιάγραμμα έκτασης 120 στρεμμάτων του δασάρχη Αττικής με ημερομηνία 23 Μαϊου 1938 και όρια: Ανατολικά: Με αγρούς κληρονόμων Αναστ. Γκινουδίκου και Αριστ. Σύρμα και καταλήγει εις ρεύμα(ρέμα) Σπηλιάς. Δυτικά: Με θέσιν Γκοτζανήτη καταλήγουσαν εις αρχικήν πλευράν κλήρου Αντ. Παπαμήτρου κλπ. Αρκτικώς: Με αγρούς κληρονόμων Α. Παπαδημητρίου και Αθαν. Ζωγράφου Μεσημβρινώς: Με ρεύμα (ρέμα)Περιβόλια Μπότζη.
ΦΕΚ :145Β/19-7-1938. --->
Τοπογραφικό Διάγραμμα Δασάρχη Αττικής 23-5-1938. --->

1941. -19 Φεβρουαρίου. Σκοτώνεται στη μάχη της Πεστάνης ο δεκανέας Γεωργιάδης Σπυρίδων του Παύλου. Ανήκε στο 34ο σύνταγμα πεζικού. Γεννήθηκε στον Αγιο Θωμά Θηβών το 1918.

Η φωτογραφία αποτελεί ευγενική χορηγία του Αθανασίου Χρ. Κυριάκου εκ Κλειδίου

1941. -7 Μαρτίου. Σκοτώνεται στη Μετζγκόρανη Τεπελενίου ο στρατιώτης Παπαδέδες Ευάγγελος του Χρήστου και της Σοφίας. Ανήκε στο 67ο σύνταγμα πεζικού. Γεννήθηκε στον Αγιο Θωμά Θηβών το 1913.

Ατομικό Βιβλιάριο Μητρώου- Υγείας Βολής:
7ο Σύνταγμα Πεζικού, 9ος Λόχος, Στρατολογική Κλάση 1934, ΑΣΜ 11175
σελίδα 1η | σελίδα 2η | σελίδα 3η

Ευγενική χορηγία του Αθανασίου Χρ. Κυριάκου εκ Κλειδίου

1941. -10 Μαρτίου. Ο στρατιώτης Σίδερης Μελέτης του Σπυρίδωνος πέφτει μαχόμενος σε μάχη στο ύψωμα Σέντελι, 20 χλμ βόρεια της Κλειδσούρας. Ανήκε στον 2ο λόχο του 28ου συντάγματος πεζικού. Γεννήθηκε στον Αγιο Θωμά Θηβών το 1917.

Η φωτογραφία αποτελεί ευγενική χορηγία της Αντωνίας Νίκα εξ Οινοφύτων

1941. -20 Μαίου. Σκοτώνεται στη μάχη της Κρήτης, Σκινέ Χανίων ο στρατιώτης Κοκόσης Δημήτριος του Μιχαήλ. Ανήκε στο 7ο κέντρο αιχμαλώτων. Γεννήθηκε στον Αγιο Θωμά Θηβών το 1906.

1942. -11 Φεβρουαρίου. Ο Αρης Βελουχιώτης αφήνει στη Λιάτανη τμήμα με επικεφαλή τον Τζαβέλα. Ο ίδιος με τον Ορέστη, τον Πελοπίδα, τον Λέοντα και τον Γαρδικιώτη ανεβαίνουν στο Μοναστήρι της Φυλής (Χασιά). Από εκεί προμηθεύονται ράσα και ντυμένοι σαν παπάδες, με τα όπλα κρυμμένα κάτω από τα ράσα, κατεβαίνουν στην Αθήνα (Χατζηπαναγιώτου, 1982).

1942. -16 Ιουλίου. Σκοτώνεται στις 16 Ιουλίου 1942 ο Αρχισμηνίας Γεωργιάδης Ιωάννης, σε διατεταγμένη υπηρεσία(αποστολή βομβαρδισμού), κοντά στο αεροδρόμιο ΕΤΚΟΥ της Αιγύπτου με αεροσκάφος Hurricane.

1943. -26 Ιουλίου. Η κοινότητα υπάγεται στο Νομό Βοιωτίας μετά το διαχωρισμό του Νομού Αττικοβοιωτίας.
ΦΕΚ :223Α/26-7-1943.

1944. -14 Φεβρουαρίου. Εκτελείται κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις ο Ιατρός Κωνσταντίνος Δ. Παπαδέδες, 42 ετών στον Αγιο Θωμά, λόγω της ιδιότητάς του ως Αξκού (έφεδρος ανθυπίατρος).

1944. -20 Ιουλίου. Γίνονται συλλήψεις συγχωριανών από τους Γερμανούς και κρατούνται στο φρουραρχείο του Αυλώνα. Συλλαμβάνονται οι: Αικατερίνης Ιωάννης, Βουγέσης Δημήτριος, Γκίκας Αθανάσιος, Καγιάρας Νικόλαος, Μιχαλάκης Χρήστος, Σιφάκης Νικόλαος και Χρόνης Αριστείδης.

1944. -22 Ιουλίου. Οι παραπάνω αναφερόμενοι συλληφθέντες μεταφέρονται σε περιοχή του χωριού Στεφάνη (Κρώρα) Δερβενοχωριων, όπου και εκτελούνται από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής

Οι φωτογραφίες αποτελούν ευγενική χορηγία του Αθανασίου Χρ. Κυριάκου εκ Κλειδίου

1944. -26 Ιουλίου. Καίγεται το χωριό από τους Γερμανούς και δολοφονείται ο Χρίστος Μιχαλάκης, 28 ετών.
ενημερωτικό φυλλάδιο για το ολοκαύτωμα σε μορφή pdf

1944. -30 Δεκεμβρίου. Ο Λοχαγός πεζικού Βρεττός ή Βρεττής Βασίλιιος του Κωνσταντίνου της 505 Μονάδος πεθαίνει από πολεμικά τραύματα στο Α΄ Γεν.Στρ.Νοσοκομείο Αθηνών. Γεννήθηκε στη Λιάτανη.

Η φωτογραφία αποτελεί ευγενική χορηγία του Αθανασίου Χρ. Κυριάκου εκ Κλειδίου

1945. -5 Δεκεμβρίου. Ο οικισμός εμφανίζεται με το όνομα Λιάτανι να υπάγεται στον Δήμο Τανάγρας με τον νόμο ΚΕ' 5/12/1945

1946. Στην αντίσταση κατά των Γερμανών το 1941 μαζί με τους έλληνες αγωνίστηκαν και σύμμαχοι από άλλες χώρες. Αρκετοί από αυτούς περιεθάλπησαν και στο χωριό μας.
Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Πήτερ Φρείζερ (P. Frazer) μέσω του Υποστρατήγου Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας αποστέλει ευχαριστήριο τιμητικό έγγραφο στα χωριά της περιοχής που βοήθησαν Νεοζηλανδούς στρατιώτες.

1947. -4 Αυγούστου. Εγγρίνεται το πολεοδομικό σχέδιο Αγίου Θωμά Θηβών.
ΦΕΚ 158Α - 4/8/1947 --->

1947. -17 Οκτωβρίου. Ο στρατιώτης Στέρπης Γεώργιος του Νικολάου του 503 Τ.Π. πεθαίνει από πολεμικά τραύματα στο 416 στρατιωτικό νοσοκομείο Λαμίας. Γεννήθηκε στον Αγιο Θωμά το 1924

1948. -6 Φεβρουαρίου. Ο στρατιώτης της Μονάδος Ασφαλείας Υπαίθρου (Μ.Α.Υ.) Αγ. Θωμά, Ίσσαρης Σταύρος του Μελετίου, συλλαμβάνεται στον Αγ. Αθανάσιο Σκούρτων και εκτελείται στη θέση Σάπιο Πηγάδι Γεννήθηκεστο Κλειδί Θήβας Βοιωτίας το 1918.

1948. -4 Μαρτίου. Ο Χρήστος Αικατερίνης του Θεοδώρου, 32 ετών, γεωργός, εκτελείται λόγω πολιτικών πεποιθήσεων στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας όπου ήταν κρατούμενος.
ΦΕΚ 34/8-4-1948 - χώρος ταφής .

1948. -2 Απριλίου. Ο Κωνσταντίνος Χρήστου Βουγέσης, 37 ετών εκτελείται λόγω πολιτικών πεποιθήσεων στο Γουδί, όπισθεν σανατορίου Σωτηρίου
ΦΕΚ 43/9-5-1948

1949. -31 Ιανουαρίου. Ο στρατιώτης Δρίτσας Θεοχάρης του Ιωάννη του 602 Τ.Π πέφτει μαχόμενος στο χωριό Μερκάδα Φθιώτιδος. Γεννήθηκε στον Αγ.Θωμά Θηβών το 1920.

1952. -5 Απριλίου. Ιδρύεται με βασιλικό διάταγμα φυλάκιο χωροφυλακής στα αντλιοστάσια του Αγίου Θωμά, υπαγόμενο στην υποδιοίκηση Χλεμποτσαρίου της διοικήσεως Βοιωτίας.
ΦΕΚ 85Α - 5/4/1952 --->

1954. -4 Μαρτίου. Καταργείται ολοσχερώς το πολεοδομικό σχέδιο και οι όροι δόμησης του οικισμού του Αγίου Θωμά.
ΦΕΚ 37Α - 4/3/1954 --->

1956. -25 Μαίου. Γίνεται μερική ανάκληση της υπουργικής απόφασης απαλλοτρίωσης για την ανοικοδόμηση του χωριού.
ΦΕΚ 129Α - 25/5/1956 --->

1958. -3 Ιουλίου. Εγκαινιάζεται το ηρώο που ήταν τοποθετημένο νοτιοανατολικά της εκκλησίας και σήμερα βρίσκεται πίσω από το ιερό, επί προεδρίας Νικολάου Επαμ. Ανυφαντή.
Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε από τον γνωστό γλύπτη Νικόλα, ο οποίος κέρδισε τον διαγωνισμό που είχε προκηρύξει η κοινότητα το 1955.

1963. -11 Μαίου. Τραγική έκρηξη στο εργοστάσιο ΕΛΒΙΕΜΕΚ προκαλεί το θάνατο σε 4 εργάτριες από το χωριό: Καββά Α. Ευαγγελία, 17 ετών, Κοτσολιού Π. Αικατερίνη, 21 ετών, Κοτσολιού Π. Θεοφανή, 16 ετών, Στέρπη Δ. Κωνσταντίνα, 18 ετών.

1969. -21 Οκτωβρίου. Με το βασιλικό διάταγμα 669 γίνεται αλλαγή των τοπωνυμιών Κούνι σε Κούνια, Βίλιτζα σε Αντλιοστάσι και Μπρέσερι σε Χάλαζα.
ΦΕΚ 208Α - 21/10/1969 --->

1969. -3 Νοεμβρίου. Με διάταγμα γίνεται ολική άρση αναδάσωσης 120 στρεμμάτων στη θέση Σπηλιά.
ΦΕΚ 221Α - 31/11/1969 --->

1989. Με την απόφαση 67/1989 το κοινοτικό συμβούλιο αποφασίζει τη συμμετοχή της κοινότητας στον υπό ύδρυση Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Τανάγρας.

1989. -9 Μαίου. Δημοσιεύεται στο ΦΕΚ η σύσταση του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Τανάγρας που περιλαμβάνει τις κοινότητες: Αγίου Θωμά, Ασωπίας, Κλειδίου, Οινοφύτων, Σχηματαρίου, Τανάγρας.
ΦΕΚ :335/9-5-1989. Αριθμός:2940.

1995. -2 Μαρτίου. Τροποποίηση της 3591 απόφασης Νομάρχη που αφορά τον καθορισμό ορίων, όρων και περιορισμών δήμησης και κατηγοριοποίηση του οικισμού ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ Ν. Βοιωτιας (στο συνοδευτικό αρχείο περιλαμβάνεται και το περίγραμμα του οικισμού)
Απόφαση Νομάρχη σε pdf --->

1997. -4 Δεκεμβρίου. Η κοινότητα καταργείται και συνενούται με το Δήμο Οινοφύτων.
ΦΕΚ :244Α/4-12-1997.

2010. -7 Ιουνίου. Στα πλαίσια της Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (Πρόγραμμα Καλλικράτης), ο Δήμος Οινοφύτων και το τοπικό διαμέρισμα του Αγίου Θωμά εντάσσεται στον νεοσύστατο Δήμο Τανάγρας
ΦΕΚ 87Α/7-6-2010. Νόμος 3852/2010. Η νέα ονομασία είναι: Τοπική Κοινότητα Αγίου Θωμά

2020. -12 Μαρτίου. Ο Αγιος Θωμάς χαρακτηρίζεται μαρτυρικό χωριό κατόπιν εισήγησης του Υπουργείου Εσωτερικών και υπογράφεται Προεδρικό διάταγμα 32/11-3-2020
ΦΕΚ 59Α/12-3-2020.

Περί παλαιού Δήμου Τανάγρας 1833-1912

Το όνομα του δήμου προήλθε από τη Βοιωτική πόλη της αριστερής όχθης το Ασωπού. Το όνομα της πόλης από την κόρη το Ασωπού ή κατ'άλλους του Αιόλου, Τανάγρα. Σύμφωνα με τον Leake επωνομάσθηκε Τανάγρα ή πόλη Τροία, που αναφέρει ο Ομηρος και προσέλαβε το αιολικό 'ξανά', σε απόδειξη της αιολικής καταγωγής.
Εμβλημα(σφραγίδα): Η αρχική σφραγίδα του Δήμο ήταν κυκλική χωρίς έμβλημα. Το εικονιζόμενο έμβλημα καθορίστηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 11ης Οκτωβρίου 1870 (ΦΕΚ 43/σελ 340): "...η σφραγίς του δήμου Τανάγρας εν τω μέσω μεν γυναίκα ευειδή ταινία την κεφαλήν αναδουμένην, γύρωθεν δε τας λέξεις δήμος Ταναγραίων... Η βασίλισσα Κορίνη της αρχαίας Τανάγρας, κειμένη ακριβώς εις την θέσιν ην ήδη κείται το εθνικόν βόσκημα Τανάγρα ή Γκριμάδα...,
Σχηματισμός -Σύσταση-Εξέλιξη: Ο δήμος Τανάγρας σχηματίσθηκε με το βασιλικό διάταγμα της 8ης(20 με το παλαιό ημερολογιο) Απριλίου 1835, το οποίο δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ως δήμος της επαρχίας Θηβών. Κατατάχθηκε στη Γ' τάξη με πληθυσμό 1287 κατοίκους και έδρα την Τανάγρα(Λιάταις). Ο δημότης ονομάσθηκε Ταναγραίος.
Aρχική σύσταση: Λιάταις: 324, Μπράτσι: 122, Σχηματάρι: 280, Ινια: 61, Κακοσάλεσι: 327, Μπούγα: 39, Κολοτέτι: 129.
Μεταγενέστερες προσαρτήσεις: Δήμος Ωρωπού: (Ωρωπός: 153, Σικάμινον: 102, Μήλεσι: 75), τμήμα δήμου Παρασωπαίων: (Χλεμποτσάρι: 191, Μουσταφάδες: 118, Κακονηοχώρι ή Κακονισχήρι: 37, Καβάσαλα: 5, Κρόρα: 14, Μετόχιον της επί του όρους Σινά μονής Τσατσάρεως και νερόμυλος, Μαντάνι, Ραμπεντόσα), καθώς και οι οικισμοί: Στανιάτες, Σκούρτα, Κλεινδέτι, Λιατάνι, Βράτσι, Βράτσι, Δερβενοσάλεσι, Δήλεσι, Μαζαράκι.
Με το Βασιλικό Διάταγμα της 31ης Ιουλίου(12 Αυγούστου) 1836 (ΦΕΚ 48), "Περί συγχωνεύσεως δήμων της επαρχίας θηβών", οι δήμοι Τανάγρας και Ωρωπού ενώθηκαν σε ένα δήμο, με το όνομα Τανάγρα και έδρα την Τανάγρα(Λιάταις).
Το Βασιλικό Διάταγμα της 24ης Νοεμβρίου(6 Δεκεμβρίου) 1836, το οποίο δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, απέσπασε τα χωριά του συγχωνευθέντος δήμου Ωρωπού, καθώς επίσης και τα χωριά Μπούγα και Κακοσάλεσι(Σάλεσι) του δήμου Τανάγρας και τα πήγαγε στο δήμο Περαίας.
Με το Βασιλικό Διάταγμα της 1ης Νοεμβρίου(13 Νοεμβρίου) 1841 (ΦΕΚ 25/1842), "Περί συγχωνεύσεως δήμων της επαρχίας θηβών", τμήμα του δήμου Παρασωπαίων συγχωνεύθηκε στο δήμο Τανάγρας. Με τη νέα σύστασή του ο δήμος παρέμεινε στη Γ' τάξη με πληθυσμό 1455 κατοίκους και έδρα το Χλημποτσάρι ή Χλεμποτσάρι. Με το ίδιο Βασιλικό Διάταγμα, τμήμα του δήμου Τανάγρας απότελούμενο από τα χωριά Σχηματάρι, Στανιάταις, Δήλεσι, Σκούρτα και Μαζαράκι αποσπάσθηκε και συγχωνεύθηκε στο δήμο Αυλίδος.
Με το Βασιλικό Διάταγμα της 7ης(19) Οκτωβρίου 1842 (ΦΕΚ 24), επέστρεψαν στο δήμο Τανάγρας τα χωριά που συγχωνεύθηκαν στο δήμο Αυλίδος το 1841.

Πληθυσμός δήμου
         Ετος   Πληθυσμός
         1848 - 2000
         1849 - 2011
         1850 - 2036
         1851 - 2034
         1852 - 2042
         1853 - 2049
         1854 - 2091
         1855 - 2036
         1856 - 2022
         1861 - 2336
         1870 - 2867
         1879 - 3423
         1889 - 3951
         1896 - 4859
         1907 - 6148

Ωριαίες Αποστάσεις από πόλεις και ανάλυση πληθυσμού οικισμών κατά το 1841.

Αθήνα Λιβαδειά Θήβα Χλεμβοτσάρι κάτοικοι

Χλεμβοτσάρι   12   12.15   3.30   651

Βράτσι   13   12   3.30   1.15   418

Δεβενοσάλεσι   11   15   6   3   550

Δήλεσι   13   13   7   4   47

Καβάσιλα   10   16   7   4   125

Κακονιοχώρι   10   15   6   3.30   225

Κλειδέτι   11   14   5   1.30   258

Κρόρα   19   16   7   4   227

Λιάτανη   11   14.30   5.30   2   855

Μουσταφάδες   13   11   3   1   318

Ραμπεντόσα   11   13   4   1 20 οικογ.

Σκούρτα   10   16   7   3   298

Στανιάταις   11.30   15   6   3   172

Σχηματάρι   13   13   4   2   714

Πηγή: 1.Ιστορικό Διάγραμμα Δήμων της Ελλάδας 1833 - 1912, Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.
         2.Συλλογή σφραγίδων ΕΛΙΑ, τ. Α., σελ.36
         3.ΓΑΚ. Οθ. αρχ. Υπ.Εσ.Φ.113,Ad.Ν.23801
         4.ΓΑΚ. Οθ. αρχ. Υπ.Εσ.Φ.104,Ad.Ν.17794
         5.Ελληνική Χωρογραφία Γεωγραφία Ιστορία Στατιστική Πληθυσμού και Αποστάσεων Ιωάννου Εμμ. Νουχάκη Λοχαγού Πεζικού 1901. Εκδοση 3η.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η έρευνα του 2003 από τα πανεπιστήμια του Leiden και της Ljubljana υπό την επίβλεψη του καθηγητή Dr. John Bintliff και των συνεργατών του: E. Farinetti, P. Sarri, K. Sbonias, B. Slapsak, V. Stissi, A. Vionis καταγράφει τα παρακάτω: Τον 8ο αιώνα η ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία, που διοικούνταν από την Κωνσταντινούπολη, επανέκτησε την Στερεά Ελλάδα από τους Σλάβους, συμπεριλαμβανομένης της Βοιωτίας. Συνδυάζοντας αυτή την εικόνα από βυζαντινές πηγές με τα αποτελέσματα της έρευνας γύρω από την περιοχή της Τανάγρας, παρατηρούμε σειρά από χωριά και οικισμούς με μικρή απόσταση μεταξύ τους. Αυτό φαίνεται από τα κεραμικά που συναντάμε σε διάφορα σημεία και είναι δείγματα μεσοβυζαντινής περιόδου.

Η ακμή της περιοχής συνεχίζεται και την περίοδο των σταυροφοριών (13ος 14ος αιώνας). Η πλεονεκτική θέση της αρχαίας Τανάγρας, εξηγεί το γεγονός ότι ένα χωριό βρίσκεται μόλις ένα χιλιόμετρο από την αρχαία πόλη με την εκκλησία του, τον Αγιο Θωμά. Η εκκλησία χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και χαρακτηρίζεται μεσοβυζαντινή, ενώ το χωριό που φαίνεται να υπήρχε αριστερά της (φαίνεται από τα διασπαρμένα κεραμικά), κατοικήθηκε από τον 11ο ως τον 14ο αιώνα. (πανεπιστήμιο Leiden- A Vionis). Όλα τα βυζαντινά χωριά εξαφανίστηκαν τον 14ο αιώνα. Αυτό έχει σχέση με την επιστροφή της βουβωνικής χολέρας και των ολέθριων πολέμων μεταξύ Φράγκων, Βυζαντινών και Τούρκων, οι οποίοι είτε αφάνισαν τους πληθυσμούς της περιοχής, είτε τους εξώθησαν σε ορεινές περιοχές, είτε τους πούλησαν ως δούλους. Οι πρώτες καταγραφές φόρων στην Βοιωτία το 1466, υπό Οθωμανική κυριαρχία, δείχνουν χαρακτηριστικά την απουσία Ελλήνων αποίκων στα πεδινά και μικρό αριθμό αυτών στα ορεινά, όπου είχαν αναζητήσει άσυλο. Η ανατολική Βοιωτία με τις μεγάλες πεδιάδες και τα πλατώματα γύρω από την Τανάγρα, αδειάζει.

Για την αποίκηση εκ νέου της περιοχής το 1400 με 1500, οι τελευταίοι Φράγκοι δούκες των Αθηνών και κατόπιν οι Οθωμανοί άρχοντες προσκάλεσαν νέους κατοίκους κυρίως αρβανίτες με μοναδική οδηγία να ιδρύσουν νέους οικισμούς δίπλα στους εγκαταλελειμμένους. Από εκεί είναι και η προέλευση του ονόματος των νέων χωριών Τανάγρα (πρώην Μπράτσι), Κλειδί (πρώην Κλειδέτι). 100 χρόνια αργότερα υπό οθωμανικό ζυγό και ειρηνική διαβίωση, παρατηρείται αύξηση στον πληθυσμό των Ελληνικών και αρβανίτικων χωριών (οικισμών) και δημιουργία νέων χωριών. Αυτό φαίνεται και στον οθωμανικό φόρο του 1570 για κάθε χωριό.

Το νέο χωριό του Αγίου Θωμά έχει μια πιο σύνθετη ιστορία, μάλλον πιο πρόσφατη. Ιδρύθηκε μάλλον από τους χωρικούς που μετακινούνταν στα βουνά από την Αττική στην Βοιωτία στο τέλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας και μετά τον απελευθερωτικό πόλεμο της Ελλάδας στις αρχές του 19ου αιώνα. Πριν τον σημερινό οικισμό του Αγίου Θωμά, υπήρχε προηγούμενος με το όνομα Λιάτανη ή Κελμεντί, ενώ νοτιότερα εμφανίζονται μικρότεροι οικισμοί με το όνομα Κινος ή Γκινοσάτι που είναι γεωργική γη. Υπάρχουν και σήμερα περιοχές με το όνομα Γκίνοσι. Η συλλογή πετρωμάτων και κεραμικών από τα κοινοτικά κτίρια του οικισμού αυτού έδειξε χρονολογίες δράσης από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει την Βοιωτία το 1570.